Άλεξ, μπράβο φίλε,
για την δημοσίευση αλλά κυρίως για την ψύχραιμη στάση σου.
Έχω μερικά να πω διότι τυγχάνει να έχω ασχοληθεί με το ζήτημα.
Ο όρος περιγράφηκε αρχικά από τον Garret Hardin, (University of California, USA) σε μια ομότιτλη δημοσίευση του, στο επιστημονικό περιοδικό Science, το 1968. Ο συγγραφέας έθεσε τους προβληματισμούς του για
το πρόβλημα της ατομικής συμπεριφοράς απέναντι στα συλλογικά αγαθά και πώς αυτά τείνουν να εξαντλούνται από την ελλιπή διαχείρισή τους.
...
Η έννοια της τραγωδίας των κοινών, μας βοηθά να κατανοήσουμε το φαινόμενο της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και εξάντλησης των φυσικών πόρων, από την αλόγιστη χρήση και μηδενική διαχείρισή τους. Σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα όπως η υπεραλίευση διεθνών και εθνικών υδάτων, η υπερβόσκηση, η αποψίλωση των δασών, η θαλάσσια ρύπανση, η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, η τρύπα του όζοντος κτλ, εξηγούνται μέσα από το πρίσμα της έννοιας.
Η
ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού στηρίχτηκε στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και στα πρώτα κοινωνικά συστήματα η έννοια του φυσικού πόρου ήταν συνώνυμη με το ανεξάντλητο. Έτσι, πριν την γεωργική επανάσταση η απώλεια ενός φυσικού πόρου προέρχονταν από φυσικές καταστροφές ή μεταβολή στα κλιματικά χαρακτηριστικά. Στην συνέχεια όμως τα πρώτα θέματα διαχείρισης και οργάνωσης της γης και των καλλιεργειών άρχισαν να εμφανίζονται. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση και την επακόλουθη έκρηξη του παγκόσμιου πληθυσμού οι φυσικοί πόροι δέχθηκαν πολλαπλές πιέσεις. Τεράστια φυσικά δάση όπως του Αμαζονίου αποψιλώνονται, τα παγκόσμια αλιευτικά αποθέματα εξαντλούνται, τεράστιες εκτάσεις γης έχουν ενδώσει στην ερήμωση, το πόσιμο νερό εξαντλείται, η θερμοκρασία του πλανήτη ανεβαίνει κτλ. Επιπρόσθετα, είμαστε μάρτυρες,
της συνεχούς απώλειας βιοποικιλότητας σε πλανητικό επίπεδο, στο βαθμό που μερικοί επιστήμονες, μιλούν για φαινόμενο μαζικής καταστροφής των ειδών, με υπαίτια την ανθρώπινη πλεονεξία στη χρήση πόρων.
Η ανάγκη διαχείρισης των φυσικών πόρων, οδηγεί την παγκόσμια κοινότητα
να θεωρεί πως η προστασία της φύσης προϋποθέτει την επιλογή μεταξύ είτε της πλήρους ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης των φυσικών πόρων είτε της κρατικοποίησης και του αυξημένου κρατικού ελέγχου. Αυτές είναι και οι κυρίαρχες τάσεις, με εξαίρεση νέες προσεγγίσεις, που σημειώνουν ότι υπάρχει πλήθος ιστορικών στοιχείων αειφόρων προσεγγίσεων στην διαχείριση των πόρων, στις οποίες οι ίδιοι οι χρήστες εφεύρισκαν τρόπους και κανόνες για την ορθολογική διαχείρισή τους.
Τέτοιες, νέες σχετικά προσεγγίσεις, αποτελούν οι μελέτες της
Elinor Ostrom, η οποία μάλιστα κέρδισε το βραβείο Νόµπελ για αυτές. Στο βιβλίο της «Η διαχείριση των κοινών πόρων», συστηματοποιούνται κοινωνικές, ανθρωπολογικές και ιστορικές μαρτυρίες, δείχνοντας ότι τα μεμονωμένα άτομα μπορούν, και συχνά επινοούν ευφυείς και λογικούς τρόπους να διαχειρίζονται τις περιοχές κοινής ιδιοκτησίας για ατομικό και συλλογικό όφελος.
Αποδομεί την άποψη ότι, όταν οι άνθρωποι μοιράζονται έναν πεπερασμένο φυσικό πόρο στο τέλος θα τον καταστρέψουν και προτείνει ως απάντηση στο δίλημμα της τραγωδίας των κοινών (κράτος ή ιδιωτικοποίηση)
συμμετοχικές διαδικασίες διαχείρισης τους, με εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, κάτω από την ομπρέλα της κρατικής θεσμικής προστασίας.
Ένα πολύ επιτυχημένο και απλό παράδειγμα, το οποίο ανέφερε η Elinor Ostrom σε συνέντευξή της, αποτυπώνει πολύ γλαφυρά, πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την τραγωδία των κοινών, στην ίδια την καθημερινότητά μας.
Πως δηλαδή οι άνθρωποι μπορούν να καρπώνονται κοινά οφέλη την ίδια στιγμή που παράγουν όφελος για το παγκόσμιο περιβάλλον. Το παράδειγμα αφορά στην υγεία και στην μετακίνηση στις πόλεις:
«Αν περισσότεροι άνθρωποι περπατούσαν ή πήγαιναν με το ποδήλατο στη δουλειά τους, και χρησιμοποιούσαν το αυτοκίνητό τους μόνο για μακρινές αποστάσεις, τότε η υγεία τους θα ήταν καλύτερη, η οικονομική τους κατάσταση θα ήταν καλύτερη και η ατμόσφαιρα θα ήταν καλύτερη. Βέβαια, αν το κάνουν μόνο λίγοι άνθρωποι, δε θα αλλάξει κάτι. Όμως αν όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ότι αυτή είναι η ζωή που θα ’θελαν να έχουν, τότε αυτό θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην επίλυση του παγκόσμιου προβλήματος. Ναι, όλοι μάλλον θέλουμε παγκόσμια δράση, αλλά αν κάτσουμε να περιμένουμε πότε θα’ρθει, αυτή δεν θα έρθει ποτέ!».
κ για όποιον θέλει να μάθει περισσότερα...
-Hardin G. (1968). The Tragedy of the Commons. Science, 162 (3859), 1243-1248.
http://science.sciencemag.org/content/1 ... /1243.full
-Η διαχείριση της φύσης και η «τραγωδία των κοινών», κύκλος συζητήσεων µε θέµα «Οικολογία και κρίση – για τη σχέση της κοινωνίας µε τη φύση» Φεβρουάριος 2013,
https://oikotrives.wordpress.com/2013/0 ... y-commons/
-Elinor Ostrom. Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge University Press, 1990