Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΕΥΒOΪΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ
Η ρύπανση του Κόλπου είναι δυστυχώς αδιαμφισβήτητη και επιπρόσθετα διαρκώς εντεινόμενη. Η παρουσία βιομηχανικών μονάδων όπως ΛΑΡΚΟ, Σόγια, Τσιμέντα, Νεοχημική λίγο ως πολύ επιδρούν στην σταδιακή απαξίωση του Κόλπου. Η συμβατική γεωργική παραγωγή με τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων σε περιοχές όπως Μεσσάπια και Ληλάντιο επιδρούν επιβαρυντικά στο θαλάσσιο οικοσύστημα, παράλληλα με τα αστικά απόβλητα και τις μεγάλες εγκατάστασεις ιχθυοκαλλιεργειών.
Τα νιτρικά και η αμμωνία εμφανίζουν αρκετά μεγάλες συγκεντρώσεις, κυρίως στο Ν. Ευβοϊκό, ενώ ο Β. Ευβοϊκός παρουσιάζει αυξημένες συγκεντρώσεις θρεπτικών πυριτικών, νιτρικών και φωσφορικών, κυρίως σε βάθη μεγαλύτερων των 100 μέτρων. Επίσης οι παρατηρούμενες αυξημένες επιφανειακές τιμές αμμωνιακών οφείλονται στα λύματα των παράκτιων τουριστικών οικισμών.
Γενικά, το παλιρροϊκό ρεύμα του Ευρίπου, τα θαλάσσια ρεύματα και τα καλά οξυγονωμένα νερά του Ευβοϊκού «προφυλάσσουν» σημαντικά και ως ένα βαθμό την θαλάσσια περιοχή από έντονα φαινόμενα ρύπανσης. Διαφορετικά σήμερα θα μιλάγαμε για έναν «νεκρό» κόλπο.
Άλλωστε μόλις πέρσι δημοσιοποιήθηκε η ύπαρξη υδραργύρου, καδμίου και αρσενικού σε ψάρια που προέρχονταν και από τον ευβοϊκό. Οι συγκεντρώσεις των συγκεκριμένων τοξικών προκαλούν προβλήματα στο συκώτι και τα νεφρά, στο νευρικό σύστημα, στον μυϊκό ιστό και στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα. Ενώ διαρκής είναι η παρουσία τοξινών στα μύδια και άλλων βιοτοξινών (DSP) σε όστρακα της περιοχής. Επιπλέον πριν από λίγους μήνες στον Μαλιακό Κόλπο, που επικοινωνεί με τον ευβοικό στην βόρεια πλευρά του, παρατηρήθηκε μαζικός θάνατος ψαριών λόγω της ανάπτυξης τοξικού φυτοπλαγκτόν. Και ασφαλώς όπως πάντα οι αρχές ήταν καθησυχαστικές και ας έχει πληγεί σημαντικό μέρος του πληθυσμού των ψαριών.
Ως γνωστό, η μεταλλευτική εταιρεία ΛΑΡΚΟ, που τόσο στη Κεντρική Εύβοια όσο και στη Φθιώτιδα δημιουργεί τεράστια οικολογική καταστροφή. Η εταιρεία έχει πολύ κακή περιβαλλοντική συμπεριφορά. Η ΛΑΡΚΟ είναι η 6η πιο ρυπογόνος βιομηχανία της χώρας, με εκπομπές που φτάνουν τις 870 χιλ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Σπάνια προχωρά στην απαραίτητη αποκατάσταση μετά το τέλος της εκμετάλλευσης ενός ορυχείου.
Είναι επίσης άγνωστο τι γίνεται με τα ενδεχομένως τοξικά και άλλα επικίνδυνα απόβλητα του εργοστασίου της, αφού η εταιρεία έχει "αλλεργία" στην παροχή στοιχείων και, το κυριότερο, ρίχνει 1-2 εκ. τόνους το χρόνο σκουριά στον Ευβοϊκό Κόλπο, με αποτέλεσμα να καταστρέφει το υποθαλάσσιο περιβάλλον της περιοχής.
Γι' αυτή της ακριβώς τη συμπεριφορά η ΛΑΡΚΟ έχει μπει επανειλημμένα στο στόχαστρο των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Η επιβάρυνση του εργοστασίου στην Λάρυμνα είναι τεράστια. Και η Κεντρική Εύβοια 40 περίπου χρόνια πληγώνεται από την εταιρεία. Μετά την τεκμηριωμένη ανίχνευση εξασθενούς χρωμίου στην Κεντρική Εύβοια το 2009 η περιβαλλοντική ευθύνη της εταιρείας έχει αναδειχθεί σε πρόβλημα που απασχολεί χιλιάδες ανθρώπων και μεγάλες περιοχές της χώρας. Οι συνήθεις καταστροφές από την εξόρυξη σιδηρονικελίου είναι οι εξής: κόψιμο χιλιάδων δέντρων, αποψίλωση δασών, τεράστιες ποσότητες από μπάζα που καλύπτουν ολόκληρες πλαγιές, καταστροφή υδροφόρου ορίζοντα, διάνοιξη δρόμων για τα βαρέα οχήματα. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Επιθεώρηση Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδας δεν έχει επισκεφθεί τα τελευταία χρόνια τα Μεταλλεία Εύβοιας, παρόλες τις από μέρους των εργαζομένων προσκλήσεις για την εφαρμογή του νόμου.
Η πιθανή σχέση της ΛΑΡΚΟ με το εξασθενές χρώμιο έγινε η αιτία για να έρθουν στο φως και τα υπόλοιπα παγκοίνως γνωστά αλλά επιμελώς αποσιωπούμενα περιβαλλοντικά εγκλήματα της εταιρείας. Το φθινόπωρο του 2009 η ΛΑΡΚΟ έκανε μία απόπειρα να κρύψει κάποια από τα προβλήματα σε ανοιχτά ορυχεία της σκεπάζοντας (χωρίς καμία επιστημονικότητα ή περιβαλλοντική πρόνοια) πρόχειρα τις υπάρχουσες λίμνες μολυσμένου ύδατος. Μετά από έντονες παρεμβάσεις αναγκάστηκε να σταματήσει.
Επίδραση στο θαλάσσιο περιβάλλον
Τα αδιάθετα κατάλοιπα της σκουριάς η ΛΑΡΚΟ τα απορρίπτει στο μέσον του Β. Ευβοϊκού, σε μικρή απόσταση από την Λάρυμνα. Μέρα - νύχτα δύο φορτηγίδες φορτώνουν πάνω από 600 τόνους σκουριάς από τις εγκαταστάσεις της μεταλλουργίας και ακολούθως ξεφορτώνουν στη θάλασσα. Πραγματοποιούν 7 - 8 δρομολόγια το 24ωρο (συνολικά το 24ωρο απορρίπτονται πάνω από 5.000 τόνοι σκουριάς, σε σημείο βάθους περίπου 95μ) και περίπου 1 έως 1,5 εκατομμύρια τόνοι σκουριάς που είναι τα απόβλητα της παραγωγής σιδηρονικελίου καταλήγουν στη θάλασσα ετησίως. Η σκουριά περιλαμβάνει βαρέα μέταλλα όπως νικέλιο, χρώμιο, κάδμιο και υδράργυρο. Οι απορρίψεις έχουν ξεκινήσει από το 1966. Πάρα πολύ κοντά στην περιοχή απόρριψης υπάρχουν εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιεργειών. Η υποθαλάσσια έκτασή της φτάνει τα 20 τετρ. χλμ. και το πάχος της φτάνει τα 2,5 μέτρα. Ουσιαστικά, δηλαδή αναφερόμαστε στη δημιουργία ενός τοξικού πυθμένα, τεραστίων διαστάσεων για τα στενά και κλειστά χαρακτηριστικά του Β. Ευβοϊκού.
Η ΛΑΡΚΟ ισχυρίζεται ότι η σκωρία είναι «αδρανές υλικό» και δεν δημιουργεί κανένα κίνδυνο για το περιβάλλον. Σύμφωνα με την εταιρεία η σκουριά, που είναι προϊόν τήξης και διαχωρισμού λόγω διαφοράς ειδικού βάρους των φυσικών συστατικών του μεταλλεύματος, είναι εντελώς αδρανής. Ακόμη υποστηρίζει ότι συνεχείς και συστηματικές μελέτες και έρευνες, από το Ε.Μ.Π. Αθηνών και από το ΕΛΚΕΘΕ (Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών) έχουν καταδείξει την αδρανή συμπεριφορά της σκουριάς προς το περιβάλλον.
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική αφού το υλικό αυτό αντιδρά με το θαλασσινό νερό, με αποτέλεσμα να εκλύονται ποσότητες σιδήρου, νικελίου και χρωμίου. Η σκουριά επηρεάζει τα επίπεδα των μετάλλων, αυξάνοντάς τα στους οργανισμούς και στα ψάρια που διαβιούν στην περιοχή απόρριψης.
Το ΕΛΚΕΘΕ (Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών) από το 1983 πραγματοποιεί έρευνες και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, αλλά καμία διαδικασία έστω περιορισμού της μόλυνσης δεν έχει γίνει. Σε επισήμανση του ΕΛΚΕΘΕ αναφέρεται ότι «τελευταία υπάρχουν στοιχεία για επιβάρυνση του θαλάσσιου οικοσυστήματος και από πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες πυρολυτικής προέλευσης», που πιθανώς συνδέονται με το εργοστάσιο και είναι καρκινογόνοι. Η κατανάλωση αλιευμάτων από τον Β. Ευβοϊκό μπορεί να θεωρείται επικίνδυνη. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζει η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace.
Οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα από την εναπόθεση της σκουριάς είναι:
• Αλλοίωση της μορφολογίας του βυθού,
• Μεταβολή της βιοποικιλότητας,
• Μεταφορά μεταλλικών ιόντων στους θαλάσσιους οργανισμούς και στο ίζημα του πυθμένα.
Η χημική επιβάρυνση ψαριών στον Β. Ευβοϊκό
Η αύξηση των μετάλλων στους θαλάσσιους οργανισμούς εμφανίζει διαχρονικά ανοδική τάση. Πολλές μελέτες κάνουν λόγο για τη ρύπανση της «σκωρίας» και τις επιπτώσεις της ήδη από το 1983. Έτσι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν έρευνες που επιβεβαιώνουν τη παρουσία βαρέων μετάλλων σε μύδια από τον όρμο της Λάρυμνας, συγκεντρώσεις χρωμίου, νικελίου και σιδήρου σε ψάρια και καρκινοειδή, που έχουν συλλεγεί από το 1991 ως το 1997, στην ίδια περιοχή.
Σε περιόδους κατά τις οποίες η παραγωγή είναι πολύ μεγάλη αυξάνεται και η ποσότητα των αποβλήτων. Σε αυτή την περίπτωση και επειδή η απόρριψη στην θάλασσα δεν αρκεί, αυτά μεταφέρονται με φορτηγά στα βουνά που αγκαλιάζουν τον κόλπο της Λάρυμνας και απορρίπτονται εκεί.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει την Διεθνή Σύμβαση του Λονδίνου για την Πρόληψη της Θαλάσσιας Ρύπανσης από την Απόρριψη Καταλοίπων και Άλλων Υλών, η οποία απαγορεύει αυτή την καταστροφική πρακτική της ΛΑΡΚΟ. Η Ελλάδα έχει κυρώσει τη σύμβαση και τις τροποποιήσεις της με το Νόμο 1147/81 και το Προεδρικό Διάταγμα 68/95 και η Σύμβαση του Λονδίνου αποτελεί συνεπώς νόμο του ελληνικού κράτους. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η απόρριψη των σκουριών της ΛΑΡΚΟ θα έπρεπε να σταματήσει από 1/1/96.
Επιπλέον η απόρριψη των μεταλλευτικών απορριμμάτων-καταλοίπων γίνεται κατά παράβαση της Σύμβασης της Βαρκελώνης «για την προστασία της Μεσογείου θάλασσας από τη ρύπανση» και του Πρωτοκόλλου του 1980 «για την προστασία της Μεσογείου θάλασσας από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές». Η Σύμβαση της Βαρκελώνης και το Πρωτόκολλο του 1980 έχουν κυρωθεί στην Ελλάδα και σήμερα έχουν την ισχύ όπως ορίζει το άρθρο 28 του Συντάγματος. Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βαρκελώνης μετά το τέλος του 2004 η ΛΑΡΚΟ θα έπρεπε να είχε σταματήσει να απορρίπτει τα στερεά απόβλητά της στον Ευβοϊκό.
Πάρα ταύτα οι ελληνικές αρχές αδειοδοτούν την απόρριψη αποβλήτων στον Β. Ευβοϊκό κόλπο. Επομένως η αξία των ελληνικών νόμων είναι θεωρητική και εν τοις πράγμασι πολλές φορές ανύπαρκτη. .
Η Greenpeace σε μία από τις χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της διαμαρτυρίας είχε καταλάβει τις εγκαταστάσεις φόρτωσης αποβλήτων της ΛΑΡΚΟ στις 20 Νοεμβρίου 2002.
Η οργάνωση είχε κάνει και παλαιότερα ανάλογες δράσεις τον Σεπτέμβριο του 1998. Είχε δοθεί η υπόσχεση ότι μέχρι τέλους του 2004 αυτό θα σταματούσε. Υπόσχεση που διαψεύσθηκε απολύτως.
Όμως στην συνέχεια η κυβέρνηση, με κοινή υπουργική απόφαση της 23-12-98, έδωσε και νέα άδεια στη ΛΑΡΚΟ για πόντιση των αποβλήτων της ως τα τέλη του 2001. Η απόφαση αυτή έθετε κάποιους όρους στη ΛΑΡΚΟ και συγκεκριμένα την εκπόνηση μελετών για να σταματήσει σταδιακά η πόντιση αποβλήτων στη θάλασσα. Κάποιες από τις μελέτες αυτές έπρεπε να ολοκληρωθούν ως τα τέλη του 1999, ώστε να ξεκινήσει η υλοποίησή τους μέσα στο 2000. Όπως μάλιστα ανέφερε η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση, η παράβαση των όρων και των περιορισμών θα είχε σαν συνέπεια την ανάκληση της άδειας απόρριψης της σκουριάς. Τίποτε από αυτά δεν εφαρμόσθηκε. Αν και οι όροι παραβιάστηκαν, όχι μόνο δεν ανακλήθηκε η σχετική "άδεια", αλλά ανανεώθηκε για άλλα τρία χρόνια (λήξη 31.12.2004). . Μετά από εκείνη την κατάληψη των εγκαταστάσεων της ΛΑΡΚΟ, η κ. Διαμαντοπούλου (τότε υφυπουργός Ανάπτυξης) είχε αναγνωρίσει την ανάγκη να βρεθεί λύση στο πρόβλημα και να πάψει η απόρριψη των αποβλήτων στη θάλασσα. Οι εκπρόσωποι της ΛΑΡΚΟ είχαν κληθεί να καταθέσουν τεχνικές προτάσεις για την αξιοποίηση της σκουριάς στη στεριά και είχαν γίνει και σχετικές επαφές με βιομηχανίες νικελίου στο εξωτερικό. Είχε επιλεχθεί ως καλύτερη και πιο άμεσα υλοποιήσιμη λύση αυτή της «βραδείας ψύξης» της σκουριάς και της απόθεσής της στα ορυχεία από τα οποία προέρχεται το αρχικό μετάλλευμα. Μάλιστα είχε προταθεί η λύση αυτή να ενισχυθεί οικονομικά από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βιομηχανίας και συγκεκριμένα από το Γ' ΚΠΣ.
Η εταιρεία την απόρριψη στην Θάλασσα συνεχίζει να την κάνει λαμβάνοντας άδειες από τα συναρμόδια υπουργεία. Στα τέλη του 2004 με απόφαση (υπ αρ. πρωτ. Δ8/Γ/Φ.12.3α/23627/7762/31.12.04) των υπουργών Ανάπτυξης, Υγείας και Εμπορικής Ναυτιλίας εγκρίθηκε η χορήγηση ειδικής άδειας στην εταιρεία ισχύος 2 ετών, δηλαδή μέχρι 31-12-2006, για την απόρριψη των μεταλλουργικών σκουριών στα ανοιχτά του κόλπου της Λάρυμνας. Έκτοτε και παρά τον μεγάλο θόρυβο που έχει γίνει για το θέμα η εταιρεία κατορθώνει και ανανεώνει κάθε έτος αυτή την άδεια, ενώ και σήμερα είναι προφανές ότι (και εν΄ όψει πιθανής πωλήσεως) δεν σκοπεύει να αλλάξει πολιτική.
Ακόμη από την λειτουργία του εργοστασίου διαφεύγουν υγρά απόβλητα από τη δεξαμενή – παγίδα που υπάρχει για να τα συγκρατεί και πάνε στη θάλασσα.
Φωτογραφία όπου φαίνεται η σκουριά στην ακτή της Λάρυμνας
Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται αφρός στην επιφάνεια, ο οποίος το καλοκαίρι κατακλύζει παραλίες του Βόρειου και κεντρικού Ευβοϊκού.
Η Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική Εταιρεία ΛΑΡΚΟ ιδρύθηκε από τον επιχειρηματία Πρόδρομο Αθανασιάδη Μποδοσάκη το 1963.
Παρότι υπάρχει σειρά ερευνών, μελετών και δημοσιευμάτων για τη ρύπανση που προξενεί, ουσιαστικά βρίσκεται στο απυρόβλητο, λόγω της «ημι»-κρατικής της ιδιοκτησίας.
Παρότι οι εκτελεστές της εξουσίας γνωρίζουν αποδεδειγμένα ότι σειρά επιχειρήσεων μολύνει, αυτό το οποίο πράττουν είναι να λειτουργεί το κράτος ως επίσημος προστάτης των ρυπαντών. Μονάχα όταν οι πιέσεις και οι δράσεις είναι σαφείς, δυναμικές και αποφασιστικές έχουμε πιθανότητες να ορίσουμε καλύτερα τις ζωές μας.
Με αδιαμεσολάβητο τρόπο είναι επιτακτική ανάγκη να παρακάμψουμε κάθε λογής πολιτικάντη και εκείνους που μέσω των περιβαλλοντισμών προσπαθούν ουσιαστικά να βελτιώσουν τις κακές όψεις του συστήματος. Είναι οι ίδιοι που γενικά και αόριστα διατυπώνουν ότι «για τη καταστροφή της φύσης φταίει ο άνθρωπος» κατασκευάζοντας, έτσι, μια συλλογική ευθύνη που αποκρύπτει την αλήθεια.
Ας μην τους αφήσουμε, λοιπόν, να μας λεηλατήσουν περισσότερο. Έλεος πια, φτάνει με την απληστία των χρημάτων
