Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Αγαπητοί ομοϊδεάτες ψαροντουφεκάδες και ψαράδες. Αποφάσισα να γράψω στο φόρουμ για ένα θέμα που νομίζω απασχολεί όλους μας. Συγνώμη για το μακροσκελές κείμενο, αλλά ήταν απαραίτητο γιατί προς το παρόν έχω μόνο ενδείξεις, και όχι αποδείξεις, για ότι γραφώ.
Θα ήθελα να μάθω αν έχουν και άλλοι παρόμοιές εμπειρίες με την δική μου και, αν ναι, τι νομίζουν ότι μπορεί ή πρέπει να γίνει. Καταθέτω δυο προτάσεις στο τέλος του κειμένου προς συζήτηση.
Κώστας Κωνσταντινίδης
Άτλαντα, Η.Π.Α & Χαλκιδική
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Ονομάζομαι Κώστας Κωνσταντινίδης και είμαι καθηγητής μικροβιολογίας και γονιδιωματικής στο Πανεπιστήμιο Georgia Institute of Technology της Ατλάντας των Η.Π.Α από το 2007. Δεν είμαι ειδικός στην φυσιολογία των ψαριών ή στα παθογόνα τους. Είμαι όμως ψαράς και ψαροντουφεκάς από την έκτη δημοτικού περίπου, και κυρίως με αυτή την ιδιότητά μου έγραψα αυτό το άρθρο. Μεγάλωσα στην Άνδρο, τους βυθούς της οποίας ξέρω όσο λίγοι, ειδικά από τα 0 έως τα 20-25 μέτρα βάθος. Ψάρευα συστηματικά, 2-3 φορές την βδομάδα, στο νησί από το 1988 έως το 2000, οπότε και έφυγα για τις Η.Π.Α. για σπουδές. Την περίοδο 2000-2007 επιστεφόμουν το νησί για ψάρεμα κάθε καλοκαίρι για 4-5 μέρες. Μετά το 2007, ψάρεψα ξανά στην Άνδρο το καλοκαίρι του 2021 για 2 μέρες και το χειμώνα του 2025 (Γενάρη), πάλι για 2 μέρες. Έχω πιάσει πολλούς ροφούς στο νησί (Epinephelus marginatus, ή dusky grouper). Σίγουρα έχω συμβάλει και εγώ στην μείωση των πληθυσμών αυτού του είδους ψαριού στο νησί. Είναι επίσης σίγουρο ότι έχουν μειωθεί δραματικά οι πληθυσμοί του ροφού στο νησί από την υπεραλίευση τα τελευταία 10-20 χρόνια, δεν έχουν όμως εξαλειφθεί τελείως. Οι ροφοί έχουν προσαρμοστεί στην υπεραλίευση, έχουν πάει σε πιο βαθιά νερά και είναι πιο προσεκτικοί. Στην προτελευταία επίσκεψη μου στο νησί (καλοκαίρι 2021) είδα αρκετούς ροφούς, αν και κυρίως μικρούς, και έπιασα 2 από αυτούς. Όλα αυτά όμως αλλάξαν δραματικά στην τελευταία μου επίσκεψή μου στο νησί το Γενάρη του 2025.
Το Γενάρη του 2025 έκανα 2 ψαρέματα, σε δυο μέρη που ξέρω πάρα πολύ καλά και επισκεπτόμουν τουλάχιστον 1 φορά την βδομάδα όταν έμενα μόνιμα στο νησί (1988-2000), και έβλεπα τουλάχιστον 2-3 ροφούς, 3-10 κιλά ο καθένας, και αρκετούς πιο μικρούς σε κάθε ψάρεμα τότε (Περιοχή Χαλκολημιώνα). Τα ίδια ακριβώς μέρη που είχα ψαρέψει και το καλοκαίρι του 2021. Αυτή την φορά (Γενάρης του 2025) δεν είδα ούτε ένα ροφό, ούτε μεγάλο, ούτε μικρό ή πολύ μικρό (λιγότερο από 1 κιλό σε βάρος). Ήτανε ένα πολύ πρωτόγνωρο σκηνικό για μένα, όπως γίνεται φανερό. Περίμενα να δω τουλάχιστον 1-2 ψαριά μετρίου-μεγάλου μεγέθους και αρκετά μικρότερα σε αυτά τα μέρη. Τόσα είχα δει το καλοκαίρι το 2021, στην προτελευταία επίσκεψη μου στα μέρη αυτά. Και δεν πιστεύω ότι η αιτία γιαυτό ήταν η διαφορετική εποχή που επισκέφτηκα το νησί μεταξύ 2021 (καλοκαίρι) και 2025 (χειμώνας). Σε αυτά τα μέρη πάντα έβλεπα (και έπιανα) ροφούς το χειμώνα. Είδα άλλα ψάρια, όπως στήρες (Epinephelus costae), άλλα καθόλου ροφούς, και σχετικά λίγους παντελήδες (Sciaena umbra) για την περιοχή και την εποχή.
Άρχισα να βουτάω και να ψάχνω τα γνωστά μου θαλάμια ροφών, στα οποία έχω πιάσει τουλάχιστον 2-3 ψάρια σε διάρκεια 4-5 χρόνων όταν ζούσα στο νησί, μήπως και δω τουλάχιστον ένα ψάρι (ροφό). Αυτά δηλαδή είναι πολύ καλά «σπίτια» αυτών των ψαριών, που δεν τα αλλάζουν, όσα χρόνια και να περάσουν, όποια εποχή και να είναι. Και εκεί συνάντησα την πρώτη μεγάλή μου έκπληξη. Κάθε γνωστό μου θαλάμι, με σχεδόν καμία εξαίρεση, είχε μέσα 1 ή 2 λεοντόψαρα (Pterois miles), μικρά (200-300 γραμμαρίων) ή μεγαλύτερα (μισό κιλό ή πιο πολύ). Σε μια περιοχή περίπου 300 μέτρων που έχει 5-10 καλά θαλάμια ροφών πρέπει να συνάντησα 20-25 λεοντόψαρα, διαφόρων μεγεθών. Ήτανε το μόνο ψάρι σε αφθονία, με διαφορά, αν εξαιρέσει κάνεις τα μικρά ψάρια (γερμανούς, καλόγριες και γόπες)! Και το 2021 είχα δει 1-2 λεοντόψαρα στην περιοχή αυτή, άλλα καμία σχέση ο πληθυσμός τους τότε με αυτά που συνάντησα το 2025. Άρχισα να συνδέω στο μυαλό μου την εξαφάνιση των ροφών από την περιοχή (και προφανώς άλλες περιοχές του Αιγαίου) με την παρουσία των λεοντόψαρων. Από ότι είναι γνωστό, τα λεοντόψαρα τρώνε το γόνο άλλων ψαριών, άρα πιθανώς και των ροφών. Κυρίως όμως υποπτεύομαι ότι οι ροφοί, (πρώην) κάτοικοι των θαλαμιών αυτών, κάποια στιγμή όταν τα λεοντόψαρα εισήλθαν στο θαλάμι τους, δοκίμασαν να τα φάνε/δαγκώσουν και πέθαναν από την νευροτοξίνη που έχουν στα αγκάθια τους τα λεοντόψαρα. Υπάρχουν αρκετές ακόμα ενδείξεις που υποστηρίζουν αυτή μου την υπόθεση.
Πρώτον, τα τελευταία 10 χρόνια ψαρεύω στην Χαλκιδική το καλοκαίρι, κυρίως στο δεύτερο πόδι (Σιθωνία), οπού ακόμα βλέπω αρκετούς ροφούς και, προς το παρόν τουλάχιστον, καθόλου λεοντόψαρα. Η θάλασσα στην Χαλκιδική είναι αισθητά πιο κρύα, κυρίως το χειμώνα, και αυτός είναι μάλλον ο λόγος που τα λεοντόψαρα δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα στα νερά της Χαλκιδικής. Επίσης, η Χαλκιδική είναι πολύ πιο ψαρεμένη περιοχή από την Άνδρο, και δεν είναι λογικό ότι την ίδια περίοδο, δηλαδή Γενάρη το 2025, είδα 4-5 ροφούς στην Χαλκιδική και κανένα στην Άνδρο μέσα σε μια βδομάδα που επισκέφτηκα και τα δυο μέρη. Δεύτερον, τα υποβρύχια βίντεο που έχουν βγει στο youtube, με ψάρια όπως ροφοί και στήρες να μην μπορούν να κολυμπήσουν κανονικά αλλά να κάνουν νευρικές κινήσεις και πλάγιο κολύμπι, μπορεί να δείχνουν την δράση της νευροτοξίνης των λεοντόψαρων, όχι απαραίτητα ιογενή εγκεφαλοπάθεια όπως ειπώθηκε πρόσφατα. Η νευροτοξίνη κάνει παρόμοια συμπτώματα. Τρίτον, το φθινόπωρο του 2024, είχε ειπωθεί στον τύπο ότι οι πολλοί νεκροί ροφοί που ξεβράστηκαν στις ακτές, υπέφεραν από ιογενη εγκεφαλοπάθεια. Το να ανιχνεύσει κάποιος ένα ιό όπως της εγκεφαλοπάθειας σε ιστό νεκρού ψαριού με κάποιο τεστ όπως ELISA δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το ψάρι είναι άρρωστο από τον ιό. Αυτές οι μέθοδοι κάνουν αρκετά συχνά λάθος (θυμηθείτε τα rapid test για τον COVID που είναι βασισμένα πάνω στην ίδια μέθοδο), και συνήθως χρειάζεται περισσότερη ανάλυση και επιδημιολογικά δεδομένα για σωστή διάγνωση. Στα τόσα χρόνια που ψάρευα στο νησί (τουλάχιστον 20 χρόνια χωρίς διάλειμμα την περίοδο 1988-2007) δεν είδα ποτέ πεθαμένο ροφό ή ροφό που να μην κολυμπάει σωστά λόγω νευροτοξίνης (ή ιογενούς εγκεφαλοπάθειας) σε δυο-τρεις χιλιάδες, ίσως και περισσότερα, χωρίς υπερβολή, τέτοια ψάρια που συνάντησα στο νησί σε αυτό το διάστημα. Μου φαίνεται απίθανο ο ιός να κόλλησε και να σκότωσε τόσα πολλά ψάρια σε τόσο μικρό διάστημα και, ειδικά, ο ιός να είναι δραστήριος σε νοτινές αλλά όχι σε βορινές περιοχές της Ελλάδας (όλα τα βίντεο με νεκρά ψάρια στο YouTube είναι από την Κρήτη και Κυκλάδες/Αργοσαρωνικό), αν και το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί προς το παρόν. Όλα φαίνεται να συνηγορούν ότι τα λεοντόψαρα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην εξαφάνιση, ή τουλάχιστον την αισθητή μείωση των πληθυσμών, των ροφών, και πιθανώς άλλων ψαριών όπως οι παντελήδες.
Φυσικά αυτά που γράφω παραμένουν μια μόνο μια υπόθεση για το τι μπορεί να συμβαίνει αλλά με αρκετές συσχετίσεις και δεδομένα που την ενισχύουν. Για να μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε την υπόθεση, πρέπει κάποιος που έχει φρέσκο δείγμα από ροφό με συμπτώματα νευροτοξίνης να προσπαθήσει να ανιχνεύσει την νευροτοξίνη του λεοντόψαρου στους ιστούς του ροφού.
Μέχρι τότε η αλλαγή στους βυθούς την Άνδρου -και μάλλον άλλων περιοχών όπως της Κρήτης που βλέπω στα βίντεο του YouTube- είναι παραπάνω από δραματική. Άλλη θάλασσα (βυθό) ήξερα από παιδί, με πολλά ψάρια, ροφούς και παντελήδες, και άλλη θάλασσα συνάντησα αυτό το χειμώνα, ερημωμένη από τα είδη ψαριών που όλοι γνωρίζαμε. Και σίγουρα γιαυτό ευθύνεται και η κλιματική αλλαγή. Τα νερά είναι πλέον πιο ζεστά από ότι παλιά, ειδικά τον χειμώνα, και αυτό έχει βοηθήσει σίγουρα τα λεοντόψαρα από το Ινδικό ωκεανό να εγκατασταθούν στο Αιγαίο. Επειδή η αλλαγή είναι πολύ δραματική τα τελευταία 4-5 χρόνια με βάση τις εμπειρίες που περιγράφω παραπάνω, θα πρότεινα να υπάρξει δράση άμεσα, πριν είναι πολύ αργά (αν δεν είναι ήδη αργά), και να μην περιμένουμε την επιβεβαίωση της νευροτοξίνης στους ιστούς των άρρωστων ροφοειδών. Θα πρότεινα άμεσα:
1. Να επικηρυχθούν τα λεοντόψαρα και να δοθεί χρηματικό ή άλλο κίνητρο από την κυβέρνηση στους ψαράδες για την εξαφάνιση αυτού του είδους από το Αιγαίο. Ακόμα και αν δεν ευθύνονται για την εξαφάνιση των ροφών (κάτι που δυστυχώς δεν το πιστεύω), σίγουρα ευθύνονται για την μείωση του γόνου πολλών ενδημικών ψαριών των θαλασσών μας, και είναι είδος ξένο για της θάλασσές μας.
2. Οι ψαράδες, και κυρίως οι ψαροντουφεκαδες, όπου βρίσκουν τα λεοντόψαρα να τα θανατώνουν π.χ. έχοντας μια βέργα χωρίς φτερό και τρυπώντας τα στην κοιλιά ή στο κεφάλι με αυτήν και να τα αφήνουνε να πεθάνουν στην θάλασσα, αν δεν θέλουν να τα πιάσουν και να τα φάνε (το λεοντόψαρο τρώγεται αν κοπούν προσεκτικά τα αγκάθια του και έχει αρκετά καλή γεύση όπως λένε πολλοί που τα έχουν δοκιμάσει).
Θα ήθελα να μάθω αν έχουν και άλλοι παρόμοιές εμπειρίες με την δική μου και, αν ναι, τι νομίζουν ότι μπορεί ή πρέπει να γίνει. Καταθέτω δυο προτάσεις στο τέλος του κειμένου προς συζήτηση.
Κώστας Κωνσταντινίδης
Άτλαντα, Η.Π.Α & Χαλκιδική
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Ονομάζομαι Κώστας Κωνσταντινίδης και είμαι καθηγητής μικροβιολογίας και γονιδιωματικής στο Πανεπιστήμιο Georgia Institute of Technology της Ατλάντας των Η.Π.Α από το 2007. Δεν είμαι ειδικός στην φυσιολογία των ψαριών ή στα παθογόνα τους. Είμαι όμως ψαράς και ψαροντουφεκάς από την έκτη δημοτικού περίπου, και κυρίως με αυτή την ιδιότητά μου έγραψα αυτό το άρθρο. Μεγάλωσα στην Άνδρο, τους βυθούς της οποίας ξέρω όσο λίγοι, ειδικά από τα 0 έως τα 20-25 μέτρα βάθος. Ψάρευα συστηματικά, 2-3 φορές την βδομάδα, στο νησί από το 1988 έως το 2000, οπότε και έφυγα για τις Η.Π.Α. για σπουδές. Την περίοδο 2000-2007 επιστεφόμουν το νησί για ψάρεμα κάθε καλοκαίρι για 4-5 μέρες. Μετά το 2007, ψάρεψα ξανά στην Άνδρο το καλοκαίρι του 2021 για 2 μέρες και το χειμώνα του 2025 (Γενάρη), πάλι για 2 μέρες. Έχω πιάσει πολλούς ροφούς στο νησί (Epinephelus marginatus, ή dusky grouper). Σίγουρα έχω συμβάλει και εγώ στην μείωση των πληθυσμών αυτού του είδους ψαριού στο νησί. Είναι επίσης σίγουρο ότι έχουν μειωθεί δραματικά οι πληθυσμοί του ροφού στο νησί από την υπεραλίευση τα τελευταία 10-20 χρόνια, δεν έχουν όμως εξαλειφθεί τελείως. Οι ροφοί έχουν προσαρμοστεί στην υπεραλίευση, έχουν πάει σε πιο βαθιά νερά και είναι πιο προσεκτικοί. Στην προτελευταία επίσκεψη μου στο νησί (καλοκαίρι 2021) είδα αρκετούς ροφούς, αν και κυρίως μικρούς, και έπιασα 2 από αυτούς. Όλα αυτά όμως αλλάξαν δραματικά στην τελευταία μου επίσκεψή μου στο νησί το Γενάρη του 2025.
Το Γενάρη του 2025 έκανα 2 ψαρέματα, σε δυο μέρη που ξέρω πάρα πολύ καλά και επισκεπτόμουν τουλάχιστον 1 φορά την βδομάδα όταν έμενα μόνιμα στο νησί (1988-2000), και έβλεπα τουλάχιστον 2-3 ροφούς, 3-10 κιλά ο καθένας, και αρκετούς πιο μικρούς σε κάθε ψάρεμα τότε (Περιοχή Χαλκολημιώνα). Τα ίδια ακριβώς μέρη που είχα ψαρέψει και το καλοκαίρι του 2021. Αυτή την φορά (Γενάρης του 2025) δεν είδα ούτε ένα ροφό, ούτε μεγάλο, ούτε μικρό ή πολύ μικρό (λιγότερο από 1 κιλό σε βάρος). Ήτανε ένα πολύ πρωτόγνωρο σκηνικό για μένα, όπως γίνεται φανερό. Περίμενα να δω τουλάχιστον 1-2 ψαριά μετρίου-μεγάλου μεγέθους και αρκετά μικρότερα σε αυτά τα μέρη. Τόσα είχα δει το καλοκαίρι το 2021, στην προτελευταία επίσκεψη μου στα μέρη αυτά. Και δεν πιστεύω ότι η αιτία γιαυτό ήταν η διαφορετική εποχή που επισκέφτηκα το νησί μεταξύ 2021 (καλοκαίρι) και 2025 (χειμώνας). Σε αυτά τα μέρη πάντα έβλεπα (και έπιανα) ροφούς το χειμώνα. Είδα άλλα ψάρια, όπως στήρες (Epinephelus costae), άλλα καθόλου ροφούς, και σχετικά λίγους παντελήδες (Sciaena umbra) για την περιοχή και την εποχή.
Άρχισα να βουτάω και να ψάχνω τα γνωστά μου θαλάμια ροφών, στα οποία έχω πιάσει τουλάχιστον 2-3 ψάρια σε διάρκεια 4-5 χρόνων όταν ζούσα στο νησί, μήπως και δω τουλάχιστον ένα ψάρι (ροφό). Αυτά δηλαδή είναι πολύ καλά «σπίτια» αυτών των ψαριών, που δεν τα αλλάζουν, όσα χρόνια και να περάσουν, όποια εποχή και να είναι. Και εκεί συνάντησα την πρώτη μεγάλή μου έκπληξη. Κάθε γνωστό μου θαλάμι, με σχεδόν καμία εξαίρεση, είχε μέσα 1 ή 2 λεοντόψαρα (Pterois miles), μικρά (200-300 γραμμαρίων) ή μεγαλύτερα (μισό κιλό ή πιο πολύ). Σε μια περιοχή περίπου 300 μέτρων που έχει 5-10 καλά θαλάμια ροφών πρέπει να συνάντησα 20-25 λεοντόψαρα, διαφόρων μεγεθών. Ήτανε το μόνο ψάρι σε αφθονία, με διαφορά, αν εξαιρέσει κάνεις τα μικρά ψάρια (γερμανούς, καλόγριες και γόπες)! Και το 2021 είχα δει 1-2 λεοντόψαρα στην περιοχή αυτή, άλλα καμία σχέση ο πληθυσμός τους τότε με αυτά που συνάντησα το 2025. Άρχισα να συνδέω στο μυαλό μου την εξαφάνιση των ροφών από την περιοχή (και προφανώς άλλες περιοχές του Αιγαίου) με την παρουσία των λεοντόψαρων. Από ότι είναι γνωστό, τα λεοντόψαρα τρώνε το γόνο άλλων ψαριών, άρα πιθανώς και των ροφών. Κυρίως όμως υποπτεύομαι ότι οι ροφοί, (πρώην) κάτοικοι των θαλαμιών αυτών, κάποια στιγμή όταν τα λεοντόψαρα εισήλθαν στο θαλάμι τους, δοκίμασαν να τα φάνε/δαγκώσουν και πέθαναν από την νευροτοξίνη που έχουν στα αγκάθια τους τα λεοντόψαρα. Υπάρχουν αρκετές ακόμα ενδείξεις που υποστηρίζουν αυτή μου την υπόθεση.
Πρώτον, τα τελευταία 10 χρόνια ψαρεύω στην Χαλκιδική το καλοκαίρι, κυρίως στο δεύτερο πόδι (Σιθωνία), οπού ακόμα βλέπω αρκετούς ροφούς και, προς το παρόν τουλάχιστον, καθόλου λεοντόψαρα. Η θάλασσα στην Χαλκιδική είναι αισθητά πιο κρύα, κυρίως το χειμώνα, και αυτός είναι μάλλον ο λόγος που τα λεοντόψαρα δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα στα νερά της Χαλκιδικής. Επίσης, η Χαλκιδική είναι πολύ πιο ψαρεμένη περιοχή από την Άνδρο, και δεν είναι λογικό ότι την ίδια περίοδο, δηλαδή Γενάρη το 2025, είδα 4-5 ροφούς στην Χαλκιδική και κανένα στην Άνδρο μέσα σε μια βδομάδα που επισκέφτηκα και τα δυο μέρη. Δεύτερον, τα υποβρύχια βίντεο που έχουν βγει στο youtube, με ψάρια όπως ροφοί και στήρες να μην μπορούν να κολυμπήσουν κανονικά αλλά να κάνουν νευρικές κινήσεις και πλάγιο κολύμπι, μπορεί να δείχνουν την δράση της νευροτοξίνης των λεοντόψαρων, όχι απαραίτητα ιογενή εγκεφαλοπάθεια όπως ειπώθηκε πρόσφατα. Η νευροτοξίνη κάνει παρόμοια συμπτώματα. Τρίτον, το φθινόπωρο του 2024, είχε ειπωθεί στον τύπο ότι οι πολλοί νεκροί ροφοί που ξεβράστηκαν στις ακτές, υπέφεραν από ιογενη εγκεφαλοπάθεια. Το να ανιχνεύσει κάποιος ένα ιό όπως της εγκεφαλοπάθειας σε ιστό νεκρού ψαριού με κάποιο τεστ όπως ELISA δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το ψάρι είναι άρρωστο από τον ιό. Αυτές οι μέθοδοι κάνουν αρκετά συχνά λάθος (θυμηθείτε τα rapid test για τον COVID που είναι βασισμένα πάνω στην ίδια μέθοδο), και συνήθως χρειάζεται περισσότερη ανάλυση και επιδημιολογικά δεδομένα για σωστή διάγνωση. Στα τόσα χρόνια που ψάρευα στο νησί (τουλάχιστον 20 χρόνια χωρίς διάλειμμα την περίοδο 1988-2007) δεν είδα ποτέ πεθαμένο ροφό ή ροφό που να μην κολυμπάει σωστά λόγω νευροτοξίνης (ή ιογενούς εγκεφαλοπάθειας) σε δυο-τρεις χιλιάδες, ίσως και περισσότερα, χωρίς υπερβολή, τέτοια ψάρια που συνάντησα στο νησί σε αυτό το διάστημα. Μου φαίνεται απίθανο ο ιός να κόλλησε και να σκότωσε τόσα πολλά ψάρια σε τόσο μικρό διάστημα και, ειδικά, ο ιός να είναι δραστήριος σε νοτινές αλλά όχι σε βορινές περιοχές της Ελλάδας (όλα τα βίντεο με νεκρά ψάρια στο YouTube είναι από την Κρήτη και Κυκλάδες/Αργοσαρωνικό), αν και το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί προς το παρόν. Όλα φαίνεται να συνηγορούν ότι τα λεοντόψαρα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην εξαφάνιση, ή τουλάχιστον την αισθητή μείωση των πληθυσμών, των ροφών, και πιθανώς άλλων ψαριών όπως οι παντελήδες.
Φυσικά αυτά που γράφω παραμένουν μια μόνο μια υπόθεση για το τι μπορεί να συμβαίνει αλλά με αρκετές συσχετίσεις και δεδομένα που την ενισχύουν. Για να μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε την υπόθεση, πρέπει κάποιος που έχει φρέσκο δείγμα από ροφό με συμπτώματα νευροτοξίνης να προσπαθήσει να ανιχνεύσει την νευροτοξίνη του λεοντόψαρου στους ιστούς του ροφού.
Μέχρι τότε η αλλαγή στους βυθούς την Άνδρου -και μάλλον άλλων περιοχών όπως της Κρήτης που βλέπω στα βίντεο του YouTube- είναι παραπάνω από δραματική. Άλλη θάλασσα (βυθό) ήξερα από παιδί, με πολλά ψάρια, ροφούς και παντελήδες, και άλλη θάλασσα συνάντησα αυτό το χειμώνα, ερημωμένη από τα είδη ψαριών που όλοι γνωρίζαμε. Και σίγουρα γιαυτό ευθύνεται και η κλιματική αλλαγή. Τα νερά είναι πλέον πιο ζεστά από ότι παλιά, ειδικά τον χειμώνα, και αυτό έχει βοηθήσει σίγουρα τα λεοντόψαρα από το Ινδικό ωκεανό να εγκατασταθούν στο Αιγαίο. Επειδή η αλλαγή είναι πολύ δραματική τα τελευταία 4-5 χρόνια με βάση τις εμπειρίες που περιγράφω παραπάνω, θα πρότεινα να υπάρξει δράση άμεσα, πριν είναι πολύ αργά (αν δεν είναι ήδη αργά), και να μην περιμένουμε την επιβεβαίωση της νευροτοξίνης στους ιστούς των άρρωστων ροφοειδών. Θα πρότεινα άμεσα:
1. Να επικηρυχθούν τα λεοντόψαρα και να δοθεί χρηματικό ή άλλο κίνητρο από την κυβέρνηση στους ψαράδες για την εξαφάνιση αυτού του είδους από το Αιγαίο. Ακόμα και αν δεν ευθύνονται για την εξαφάνιση των ροφών (κάτι που δυστυχώς δεν το πιστεύω), σίγουρα ευθύνονται για την μείωση του γόνου πολλών ενδημικών ψαριών των θαλασσών μας, και είναι είδος ξένο για της θάλασσές μας.
2. Οι ψαράδες, και κυρίως οι ψαροντουφεκαδες, όπου βρίσκουν τα λεοντόψαρα να τα θανατώνουν π.χ. έχοντας μια βέργα χωρίς φτερό και τρυπώντας τα στην κοιλιά ή στο κεφάλι με αυτήν και να τα αφήνουνε να πεθάνουν στην θάλασσα, αν δεν θέλουν να τα πιάσουν και να τα φάνε (το λεοντόψαρο τρώγεται αν κοπούν προσεκτικά τα αγκάθια του και έχει αρκετά καλή γεύση όπως λένε πολλοί που τα έχουν δοκιμάσει).
- stelarasA'MAK
- Δημοσιεύσεις: 5630
- Εγγραφή: Τρί 07 Σεπ 2010, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Καλησπέρα
Καλώς ήρθες στο φόρουμ, και συγχαρητήρια για τον προβληματισμό σου.
Να αρχίσω με τα ευχάριστα:εδώ στο φόρουμ, έχει δημοσιευθεί φωτογραφία ροφού που είχε καταναλώσει λεοντοψαρο,κσι είχε συλληφθεί από το μέλος peskandritsas
Επίσης υπάρχει αναφορά για αγκάθια λεοντοψαρων σε ροφους και σφυριδες.
Επίσης,η εγκεφαλιτιδα που προσβαλλει τα μαύρα ανεξαιρέτως ,και όχι μόνο το ροφό,τους φθινοπωρινους μήνες,έχει προέλθει από οσο γνωρίζω, από ιχθυοτροφεια στο ιόνιο,και υφισταται εδώ και αρκετά χρόνια .Επιπρόσθετα, δε θυμάμαι να έχουν βρεθεί λεοντοψαρα στα ημιθανη μαυρα που συναντάμε,αν και έχω καθαρίσει κάμποσα.
Άρα μάλλον αλλού πρέπει να αναζητήσουμε την μειωση μέχρις εξαφανίσεις του ροφού από τη ζώνη άνω των 25 μέτρων,καίτοι η στηρα..ζει και βασιλεύει σε αυτά η και σε μικρότερα βάθη.
Υπεραλιευση πρώτο πρώτο.
Κακά τα ψέματα, σε μέρη που υπάρχει, αποτελεί προτεραιότητα. Ιδίως οι ψαροντουφεκαδες πιο πολύ στο παρελθόν, αλλά ακομα και τωρα,πολλοί είναι αυτοί που δε θα σεβαστουν, ελλείψει αστυνομευσης, και το όριο του ενός ατόμου τη μέρα,όσο και τα μεγέθη.
Δεύτερο πολύ βασικό:
Η εξαφάνιση της τροφής τους.
Ο ροφός τρώει κυρίως χταπόδια, και λίγο πολύ,όλοι γνωρίζουμε ότι κσι στα χταπόδια συμβαίνει το ίδιο:υπεραλιευση σε βαθμό αηδίας.
Αγαπητέ, το τριήμερο της καθαρής Δευτέρας, συνελήφθη στο πολύπαθο κόκκινο λιμανάκι της Ραφήνας, το πρώτο, μάλλον, λεοντοψαρο.
Οι ροφοι από εκεί,έχουν εξαφανιστεί από το...90..
Καλώς ήρθες στο φόρουμ, και συγχαρητήρια για τον προβληματισμό σου.
Να αρχίσω με τα ευχάριστα:εδώ στο φόρουμ, έχει δημοσιευθεί φωτογραφία ροφού που είχε καταναλώσει λεοντοψαρο,κσι είχε συλληφθεί από το μέλος peskandritsas
Επίσης υπάρχει αναφορά για αγκάθια λεοντοψαρων σε ροφους και σφυριδες.
Επίσης,η εγκεφαλιτιδα που προσβαλλει τα μαύρα ανεξαιρέτως ,και όχι μόνο το ροφό,τους φθινοπωρινους μήνες,έχει προέλθει από οσο γνωρίζω, από ιχθυοτροφεια στο ιόνιο,και υφισταται εδώ και αρκετά χρόνια .Επιπρόσθετα, δε θυμάμαι να έχουν βρεθεί λεοντοψαρα στα ημιθανη μαυρα που συναντάμε,αν και έχω καθαρίσει κάμποσα.
Άρα μάλλον αλλού πρέπει να αναζητήσουμε την μειωση μέχρις εξαφανίσεις του ροφού από τη ζώνη άνω των 25 μέτρων,καίτοι η στηρα..ζει και βασιλεύει σε αυτά η και σε μικρότερα βάθη.
Υπεραλιευση πρώτο πρώτο.
Κακά τα ψέματα, σε μέρη που υπάρχει, αποτελεί προτεραιότητα. Ιδίως οι ψαροντουφεκαδες πιο πολύ στο παρελθόν, αλλά ακομα και τωρα,πολλοί είναι αυτοί που δε θα σεβαστουν, ελλείψει αστυνομευσης, και το όριο του ενός ατόμου τη μέρα,όσο και τα μεγέθη.
Δεύτερο πολύ βασικό:
Η εξαφάνιση της τροφής τους.
Ο ροφός τρώει κυρίως χταπόδια, και λίγο πολύ,όλοι γνωρίζουμε ότι κσι στα χταπόδια συμβαίνει το ίδιο:υπεραλιευση σε βαθμό αηδίας.
Αγαπητέ, το τριήμερο της καθαρής Δευτέρας, συνελήφθη στο πολύπαθο κόκκινο λιμανάκι της Ραφήνας, το πρώτο, μάλλον, λεοντοψαρο.
Οι ροφοι από εκεί,έχουν εξαφανιστεί από το...90..

ΕΊΜΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΓΡΆΦΩ,ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΝ ΚΆΠΟΙΟΙ......
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Στέλιο, ευχαριστώ για τα σχόλια και τις πληροφορίες που παραθέτεις (μερικές τις είχα ακούσει ήδη). Συμφωνώ απόλυτα για την υπεραλίευση του ροφού και τι την έχει δημιουργήσει. Αλλά δεν είναι το κύριο θέμα μου η υπεραλίευση αλλά τι επιπτώσεις έχουν υπάρξει από τα λεοντοψαρα.
Για τα λεοντόψαρα στις κοιλιές ροφών, νομίζω ότι το γεγονός αυτό ενισχύει ότι υπάρχει όντως αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο ειδών, αλλά δεν αποδεικνύει -νομίζω- τα αίτια θανάτωσης των ροφών που είδαμε στο yutube. Μπορεί δηλαδή να είναι θέμα δόσης (π.χ., αν τσιμπήθηκε ο ροφός ή όχι, και πόσο δηλητήριο-τοξίνη είχε περάσει στην σάρκα του).
Μου φαίνεται δύσκολο να πιστέψω ότι ιοί έχουν προσβάλει ψάρια την κεντρική και νότια Ελλάδα αλλά όχι στην βόρεια. Ο ιός είναι πολύ εύκολο να πάει παντού, ειδικά με τους νοτιάδες και τα ζεστά νερά που επικρατούν το φθινόπωρο. Σκέψου απλά πως ο κορονοϊός έφτασε σε όλο το κόσμο σε λίγες μέρες το 2020.
Και η δική μου εντύπωση είναι ότι οι στήρες «την γλιτώνουν» προς το παρόν για κάποιο λόγο (π.χ. είδα μερικές τον προηγούμενο Γενάρη στην Άνδρο στα ίδια σημεία με τα λεοντόψαρα). Μπορεί να έχουν καταλάβει το κίνδυνο αν δαγκώσουν λεοντοψαρο. Επίσης αλλάζουν θαλάμια συνέχεια, ακόμα και κατά τα τη διάρκεια της μέρας, και δεν κάθονται στα θαλάμια τους όσο οι ροφοί (αν δεν τους κάνει το ένα για κάποιο λόγο, πάνε σε άλλο).
Για τα λεοντόψαρα στις κοιλιές ροφών, νομίζω ότι το γεγονός αυτό ενισχύει ότι υπάρχει όντως αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο ειδών, αλλά δεν αποδεικνύει -νομίζω- τα αίτια θανάτωσης των ροφών που είδαμε στο yutube. Μπορεί δηλαδή να είναι θέμα δόσης (π.χ., αν τσιμπήθηκε ο ροφός ή όχι, και πόσο δηλητήριο-τοξίνη είχε περάσει στην σάρκα του).
Μου φαίνεται δύσκολο να πιστέψω ότι ιοί έχουν προσβάλει ψάρια την κεντρική και νότια Ελλάδα αλλά όχι στην βόρεια. Ο ιός είναι πολύ εύκολο να πάει παντού, ειδικά με τους νοτιάδες και τα ζεστά νερά που επικρατούν το φθινόπωρο. Σκέψου απλά πως ο κορονοϊός έφτασε σε όλο το κόσμο σε λίγες μέρες το 2020.
Και η δική μου εντύπωση είναι ότι οι στήρες «την γλιτώνουν» προς το παρόν για κάποιο λόγο (π.χ. είδα μερικές τον προηγούμενο Γενάρη στην Άνδρο στα ίδια σημεία με τα λεοντόψαρα). Μπορεί να έχουν καταλάβει το κίνδυνο αν δαγκώσουν λεοντοψαρο. Επίσης αλλάζουν θαλάμια συνέχεια, ακόμα και κατά τα τη διάρκεια της μέρας, και δεν κάθονται στα θαλάμια τους όσο οι ροφοί (αν δεν τους κάνει το ένα για κάποιο λόγο, πάνε σε άλλο).
- stelarasA'MAK
- Δημοσιεύσεις: 5630
- Εγγραφή: Τρί 07 Σεπ 2010, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Αν θέλουμε,παντως, να μιλάμε με χειροπιαστα δεδομένα, και όχι αυθαίρετες υποθέσεις, η εγκεφαλιτιδα των ψαριών από ιογενη λοίμωξη, προερχόμενη έξωθεν της μεσογείου, μέσω ιχυοτροφειων, θεωρείται απο τους ιχθυολογους κάτι το σίγουρο.
Προ μηνών μιλούσα με γνωστό ιχθυολογο, και μου είπε ότι έχουμε τεράστια έξαρση των κρουσμάτων, το φθινόπωρο γιατί τότε υπάρχουν οι βέλτιστες τιμές θερμοκρασίας για την εξάπλωση του ιού.
Η περίπτωση να ..δηλητιραζονται τα μαυροψαρα επειδή..δοκιμάζουν λεοντοψαρο, είναι τελείως αυθαίρετη.
Μόνο με έρευνες,αλλά και πάλι,ούτε καν αποχρωσες ενδείξεις δεν υπάρχουν. Μια ενδελεχης έρευνα μόνο θα μπορούσε να μας διαφωτίσει.
Το λογικότερο είναι η απουσία των ροφων να μην σχετίζεται άμεσα με τα λεοντοψαρα ,αλλά αυτά λόγω ίδιου βιοτοπου, βρίσκουν κενά τα θαλαμια και τα εποικιζουν.
Πολύ ενδιαφέρον θα ήταν,αν μπορούσες,να επισκεφτείς τσ ίδια θαλαμια Ιούλιο, και να μας μετέφερες πάλι τις παρατηρήσεις σου.
Προ μηνών μιλούσα με γνωστό ιχθυολογο, και μου είπε ότι έχουμε τεράστια έξαρση των κρουσμάτων, το φθινόπωρο γιατί τότε υπάρχουν οι βέλτιστες τιμές θερμοκρασίας για την εξάπλωση του ιού.
Η περίπτωση να ..δηλητιραζονται τα μαυροψαρα επειδή..δοκιμάζουν λεοντοψαρο, είναι τελείως αυθαίρετη.
Μόνο με έρευνες,αλλά και πάλι,ούτε καν αποχρωσες ενδείξεις δεν υπάρχουν. Μια ενδελεχης έρευνα μόνο θα μπορούσε να μας διαφωτίσει.
Το λογικότερο είναι η απουσία των ροφων να μην σχετίζεται άμεσα με τα λεοντοψαρα ,αλλά αυτά λόγω ίδιου βιοτοπου, βρίσκουν κενά τα θαλαμια και τα εποικιζουν.
Πολύ ενδιαφέρον θα ήταν,αν μπορούσες,να επισκεφτείς τσ ίδια θαλαμια Ιούλιο, και να μας μετέφερες πάλι τις παρατηρήσεις σου.
ΕΊΜΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΓΡΆΦΩ,ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΝ ΚΆΠΟΙΟΙ......
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Αγαπητέ Κώστα καλωσηρθες!
Το πόστ σου είναι κορυφαίο.
Ψαρέυω τη Σιθωνία απο τη Νικήτη μέχρι τα Τηγάνια και πίσω μέχρι τον Όρμο Παναγίας από το 1986.
Πρώτα από όλα, μου κάνει μεγάλη εντύπωση που είδες ροφους στη Σιθωνία. Όχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά τα μεγέθη τους είναι πολύ μικρα και αμφιβάλω πολύ εαν θα προλάβουν να αναπαραχθούν πριν φαγωθουν ή ψαρευτουν.
Προσωπικά, θεωρώ οτι το πρώτο πρόβλημα είναι η υπεραλίευση:
1. Aπο τους επαγγελματίες νυχτομπουκαλους ψαρομανάβηδες που βουτάνε από τις αρχές της άνοιξης που κάνουν τα μαυρά την άνοδο τους και ψαρευουν ό,τι μέγεθος βρουν. Ο κιλίσιος ροφός είναι το καλύτερο ψάρι γι αυτούς. Τα ψάρια καθαρίζονται, καταψύχονται και σερβίρονται για φρέσκα στις ταβέρνες το καλοκαίρι σ 'οποιον αντέχει να πληρώσει.
2. Από την τράτα. Όπως και να έχει ή τράτα πετάει το 80% της καλάδας, ειδικά οι συρόμενες (γρυποι) καταστρέφουν και το βυθό.
3. Οπως πολύ σωστά είπε ο Κώστας, το χταποδι είναι το πιο ευκολο θηραμα μετα τη μέδουσα και η κύρια τροφή του ροφού. Από το 86 παίδι ήμουν και θυμάμαι να βγαίνω με 1 κιλό κάθε καλοκαιρινή μέρα μαζί με χανους, περκες κτλ... και σίγουρα δεν ήμουν ο μονος. Σήμερα δεν υπάρχει χταπόδι ουτε για δείγμα το καλοκαίρι. BTW το τοπικό φαί της Νικήτης ήταν το χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι.
Το δευτερο πρόβλημα είναι η υπερθερμανση των νερών.
Προπερσυ λοιπόν τον Αυγουστο, στη Νικήτη είχε θερμοκρασία 27C στο νερό μέχρι τα 10-15μ. Και αυτό γιατί όχι μόνο ήταν ζεστό το καλοκαίρι, αλλά γιατί με 1-2 δυνατές βροχές που πλημμυρησαν τα ρεμματα και χύσαν λασπόνερα στη θαλασσα, άλλαξε το abedo της θαλασσας με συνέπεια τη μεγαλύτερη απορροφηση ηλιακής ακτινοβολίας.
Ένας ακόμη λόγος είναι οτι τα διάφορα λύμματα που προέρχονται από την υπερχείλιση των βιολογικών καθαρισμών που συμβαίνει γιατί απλά οι βιολογικοί φτιάχτηκαν για 15.000 ανθρώπους ενώ το καλοκαίρι μόνο η περιοχή της Νικήτης έχει 100.000 ανθρώπους και συνεπώς οι υποδομές γενικότερα ΔΕΝ επαρκούν. Τα βακτηρίδια από τους βιολογικούς έχουν σαν αποτέλεσμα την υπερτροφία του πλαγκτον - όπως αυτό συμβαίνει και κοντά στα ιχθυοτροφεια. Το πλαγκτόν πάλι αλλάζει τη διαυγεια και το abedo των νερών και σα συνέπεια έχει τη μεγαλύτερη απορροφηση ηλιακής ακτινοβολίας από τη θαλασσα, δηλαδή την αυξηση της θερμοκρασίας της.
Η θερμοκρασία ουσιαστικά είναι ο ρυθμιστής της αναπαραγωγής σε πολλά ψάρια. Εαν είναι μόνιμα αυξημένη, τότε δεν ύπαρχει πάροδος εποχών για τα ψάρια και δε γεννάνε ή τουλάχιστον τους δημιουργείται βιολογικό στρες όπως δηλαδή σε όλους τους οργανισμούς.
Τρίτο πρόβλημα η Ρύπανση!
Τι 'αλλο να πούμε? Ο Κόλπος της Βουρβουρούς ήταν βρεφοκομείο λαυρακιών. Σήμερα με τόσα ενοικιαζομενα σκάφη εκειμέσα εχει γίνει παρκιν. Η κάθε μηχανή χυνει λάδια, καυσαέρια - δηλητήρια που διώχνουν τα ψάρια. Και δεν είναι μονο τα υγρά και στερεά λύμματα. Είναι ο θόρυβος της προπέλας που κάνει τα αυγωμένα ψάρια να φευγουν μακρυα. Το ίδιο και η φωτορύπανση τα βράδυα ακόμη και οι χιλιάδες ανθρωποι που κολυμπούν στην ακτή.
Το λεοντόψαρο είναι επικυριγμένο στην Ελλάδα εδώ και αρκετό καιρό, όπως και η τρομπέτα και ο γερμανός. Υπάρχει καμπάνια από το Υπ. Γεωργίας γι αυτό αντίστοιχη με αυτήν που έχουν οι ΗΠΑ.
Παρεπιπτόντως, το λεοντόψαρο είναι πεντανόστιμο ( κλάσεις ανωτερο από μπαρμπούνι) και νομίζω οτι ήδη έχει αρχίσει να χάνεται και αυτό γιατί πολύς κοσμος το κυνηγάει (εγώ πρώτος).
Παρόλα αυτά, δε νομίζω οτι ευθύνεται για τους ροφούς και τα επινεφελοειδη. Στον Ινδικό και την Ερυθρά ας πουμε που το λεοντόψαρο είναι γηγενής πληθυσμός, οι goliath groupers και όλα τα επινεφελοειδή ζουν και βασιλεύουν και ...εξάγονται κατεψυγμένοι και στην Ελλάδα.
Βασικά εαν παρατηρησες, εκτός από τα επινεφελοειδή εχουν χαθει από τη Χαλκιδική πάρα πολλά ψάρια. Πχ καραγκίδες, σαλουβαρδοι, βασιλικές ζαργάνες, κέφαλοι νιάκι, στικτολαυράκια, μυλοκόπια, κράνιοι... Πρίν 15 χρόνια τους έβρισκες σε μεγάλους αριθμούς. Σήμερα σπανίζουν. Αλλά δεν είναι μονο τα ψάρια. Ο βυθός έχει χάσει τα χρώματά του, πόσα φύκια και όστρακα χάθηκαν. Πάρε για παράδειγμα τα άγρια μύδια στην Ολυμπιάδα, τα μαχαίρια και τις γυαλιστερές στις λασπώδεις ακτές της Γερακινής. Έχεις δεί πίννες όπως παλια? Εξαφανίστηκαν γιατί αρρώστησε η γαρίδα τους και μείναν καρφωμένες στο βυθό σα ταφόπλακες. Όλα αυτά όμως όπως ξέρεις είναι τροφή για ψάρια όπως οι σπαρίδες. Αν λοιπόν χάθηκαν αυτά, τοτε τι περιμένεις?
Πολλά ψάρια εξαφανίστηκαν. Αυτά που μείνανε και γεννιούνται είναι σίγουρα σε πολύ μικρότερα μεγέθη προσπαθώντας και αυτά να προσαρμοστούν γιατι πολυ απλά ένας μεγάλος οργανοσμός δε συντηρείται ευκολα όταν τελειώνουν τα αποθέματα της τροφής του και σαν αποτέλεσμα της βιολογικής του εξέλιξης από το συνεχή υποσιτισμό θα μικρύνει το μέγεθός του. Όπως για αντίθετο παράδειγμα οι ανθρωποι πήραν κατα μ.ο +20cm ύψος τα τελευταία 200 χρόνια επειδή αυξήθηκε κατα πολύ η τροφή τους.
Θυμάμαι το βυθό να έχει εκατομμύρια χρώμματα - γι αυτό και μαγευτηκα από την πρώτη βουτια. Σήμερα έχει πολύ λιγόερα και τόσα σκουπίγια που δε σου κάνει καρδιά να βουτήξεις πλεον...
Το πόστ σου είναι κορυφαίο.
Ψαρέυω τη Σιθωνία απο τη Νικήτη μέχρι τα Τηγάνια και πίσω μέχρι τον Όρμο Παναγίας από το 1986.
Πρώτα από όλα, μου κάνει μεγάλη εντύπωση που είδες ροφους στη Σιθωνία. Όχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά τα μεγέθη τους είναι πολύ μικρα και αμφιβάλω πολύ εαν θα προλάβουν να αναπαραχθούν πριν φαγωθουν ή ψαρευτουν.
Προσωπικά, θεωρώ οτι το πρώτο πρόβλημα είναι η υπεραλίευση:
1. Aπο τους επαγγελματίες νυχτομπουκαλους ψαρομανάβηδες που βουτάνε από τις αρχές της άνοιξης που κάνουν τα μαυρά την άνοδο τους και ψαρευουν ό,τι μέγεθος βρουν. Ο κιλίσιος ροφός είναι το καλύτερο ψάρι γι αυτούς. Τα ψάρια καθαρίζονται, καταψύχονται και σερβίρονται για φρέσκα στις ταβέρνες το καλοκαίρι σ 'οποιον αντέχει να πληρώσει.
2. Από την τράτα. Όπως και να έχει ή τράτα πετάει το 80% της καλάδας, ειδικά οι συρόμενες (γρυποι) καταστρέφουν και το βυθό.
3. Οπως πολύ σωστά είπε ο Κώστας, το χταποδι είναι το πιο ευκολο θηραμα μετα τη μέδουσα και η κύρια τροφή του ροφού. Από το 86 παίδι ήμουν και θυμάμαι να βγαίνω με 1 κιλό κάθε καλοκαιρινή μέρα μαζί με χανους, περκες κτλ... και σίγουρα δεν ήμουν ο μονος. Σήμερα δεν υπάρχει χταπόδι ουτε για δείγμα το καλοκαίρι. BTW το τοπικό φαί της Νικήτης ήταν το χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι.
Το δευτερο πρόβλημα είναι η υπερθερμανση των νερών.
Προπερσυ λοιπόν τον Αυγουστο, στη Νικήτη είχε θερμοκρασία 27C στο νερό μέχρι τα 10-15μ. Και αυτό γιατί όχι μόνο ήταν ζεστό το καλοκαίρι, αλλά γιατί με 1-2 δυνατές βροχές που πλημμυρησαν τα ρεμματα και χύσαν λασπόνερα στη θαλασσα, άλλαξε το abedo της θαλασσας με συνέπεια τη μεγαλύτερη απορροφηση ηλιακής ακτινοβολίας.
Ένας ακόμη λόγος είναι οτι τα διάφορα λύμματα που προέρχονται από την υπερχείλιση των βιολογικών καθαρισμών που συμβαίνει γιατί απλά οι βιολογικοί φτιάχτηκαν για 15.000 ανθρώπους ενώ το καλοκαίρι μόνο η περιοχή της Νικήτης έχει 100.000 ανθρώπους και συνεπώς οι υποδομές γενικότερα ΔΕΝ επαρκούν. Τα βακτηρίδια από τους βιολογικούς έχουν σαν αποτέλεσμα την υπερτροφία του πλαγκτον - όπως αυτό συμβαίνει και κοντά στα ιχθυοτροφεια. Το πλαγκτόν πάλι αλλάζει τη διαυγεια και το abedo των νερών και σα συνέπεια έχει τη μεγαλύτερη απορροφηση ηλιακής ακτινοβολίας από τη θαλασσα, δηλαδή την αυξηση της θερμοκρασίας της.
Η θερμοκρασία ουσιαστικά είναι ο ρυθμιστής της αναπαραγωγής σε πολλά ψάρια. Εαν είναι μόνιμα αυξημένη, τότε δεν ύπαρχει πάροδος εποχών για τα ψάρια και δε γεννάνε ή τουλάχιστον τους δημιουργείται βιολογικό στρες όπως δηλαδή σε όλους τους οργανισμούς.
Τρίτο πρόβλημα η Ρύπανση!
Τι 'αλλο να πούμε? Ο Κόλπος της Βουρβουρούς ήταν βρεφοκομείο λαυρακιών. Σήμερα με τόσα ενοικιαζομενα σκάφη εκειμέσα εχει γίνει παρκιν. Η κάθε μηχανή χυνει λάδια, καυσαέρια - δηλητήρια που διώχνουν τα ψάρια. Και δεν είναι μονο τα υγρά και στερεά λύμματα. Είναι ο θόρυβος της προπέλας που κάνει τα αυγωμένα ψάρια να φευγουν μακρυα. Το ίδιο και η φωτορύπανση τα βράδυα ακόμη και οι χιλιάδες ανθρωποι που κολυμπούν στην ακτή.
Το λεοντόψαρο είναι επικυριγμένο στην Ελλάδα εδώ και αρκετό καιρό, όπως και η τρομπέτα και ο γερμανός. Υπάρχει καμπάνια από το Υπ. Γεωργίας γι αυτό αντίστοιχη με αυτήν που έχουν οι ΗΠΑ.
Παρεπιπτόντως, το λεοντόψαρο είναι πεντανόστιμο ( κλάσεις ανωτερο από μπαρμπούνι) και νομίζω οτι ήδη έχει αρχίσει να χάνεται και αυτό γιατί πολύς κοσμος το κυνηγάει (εγώ πρώτος).
Παρόλα αυτά, δε νομίζω οτι ευθύνεται για τους ροφούς και τα επινεφελοειδη. Στον Ινδικό και την Ερυθρά ας πουμε που το λεοντόψαρο είναι γηγενής πληθυσμός, οι goliath groupers και όλα τα επινεφελοειδή ζουν και βασιλεύουν και ...εξάγονται κατεψυγμένοι και στην Ελλάδα.
Βασικά εαν παρατηρησες, εκτός από τα επινεφελοειδή εχουν χαθει από τη Χαλκιδική πάρα πολλά ψάρια. Πχ καραγκίδες, σαλουβαρδοι, βασιλικές ζαργάνες, κέφαλοι νιάκι, στικτολαυράκια, μυλοκόπια, κράνιοι... Πρίν 15 χρόνια τους έβρισκες σε μεγάλους αριθμούς. Σήμερα σπανίζουν. Αλλά δεν είναι μονο τα ψάρια. Ο βυθός έχει χάσει τα χρώματά του, πόσα φύκια και όστρακα χάθηκαν. Πάρε για παράδειγμα τα άγρια μύδια στην Ολυμπιάδα, τα μαχαίρια και τις γυαλιστερές στις λασπώδεις ακτές της Γερακινής. Έχεις δεί πίννες όπως παλια? Εξαφανίστηκαν γιατί αρρώστησε η γαρίδα τους και μείναν καρφωμένες στο βυθό σα ταφόπλακες. Όλα αυτά όμως όπως ξέρεις είναι τροφή για ψάρια όπως οι σπαρίδες. Αν λοιπόν χάθηκαν αυτά, τοτε τι περιμένεις?
Πολλά ψάρια εξαφανίστηκαν. Αυτά που μείνανε και γεννιούνται είναι σίγουρα σε πολύ μικρότερα μεγέθη προσπαθώντας και αυτά να προσαρμοστούν γιατι πολυ απλά ένας μεγάλος οργανοσμός δε συντηρείται ευκολα όταν τελειώνουν τα αποθέματα της τροφής του και σαν αποτέλεσμα της βιολογικής του εξέλιξης από το συνεχή υποσιτισμό θα μικρύνει το μέγεθός του. Όπως για αντίθετο παράδειγμα οι ανθρωποι πήραν κατα μ.ο +20cm ύψος τα τελευταία 200 χρόνια επειδή αυξήθηκε κατα πολύ η τροφή τους.
Θυμάμαι το βυθό να έχει εκατομμύρια χρώμματα - γι αυτό και μαγευτηκα από την πρώτη βουτια. Σήμερα έχει πολύ λιγόερα και τόσα σκουπίγια που δε σου κάνει καρδιά να βουτήξεις πλεον...
Ελευθερες Παραλίες για Ολους! https://www.facebook.com/groups/293254203200685/
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Και εγώ πιστεύω ότι η πιο πιθανή αιτία είναι η ιογενής εγκεφαλίτιδα, αλλά όσες επιστημονικές έρευνες έχω διαβάσει για το θέμα έχουν «κενά», μικρά ή μεγαλύτερα. Όπως αυτή για παράδειγμα
https://doi.org/10.12681/mms.38147
Π.χ. Δεν έχουν συμπεριλάβει δείγματα από υγιή ψάρια να δούμε αν ο ιός ανιχνεύετε και σε αυτά και υπάρχουν μερικά τεχνικά μικροθέματα με την κύρια μέθοδο που χρησιμοποίησαν (PCR). Νομίζω οι ιχθυολόγοι συμπεραίνουν ότι πρόκειται για ιό λόγο συμπτωματολογίας κυρίως. Δηλαδή, ΔΕΝ είναι απολύτως σίγουρο-τεκμηριωμένο τι συμβαίνει…και μπορεί να είναι παραπάνω από μια η αιτία ή συνδιασμος αιτιών.
Η κατάσταση που είδα στην Άνδρο ήτανε απίστευτη για τις δικιές μου εμπειρίες. Τα λεοντοψαρα ήτανε το μόνο ψάρι σε αφθονία με διαφορά. Σαν μονοκαλλιέργεια! Είμαι αρκετά σίγουρος ότι παίζουν ρόλο στην αλλαγή των βυθών μας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (και προφανώς αρνητικό). Δεν υπήρχαν ούτε μικρά ροφάκια-γόνος 200-300 γραμμαριων για δείγμα!
Επίσης, έχω διαβάσει και εγώ ότι οι ροφοί του Ινδικού (goliath groupers) τρώνε λεοντόψαρα αλλά συζούν μαζί τους για πολλές χιλιάδες χρόνια τώρα και μάλλον (υποθέτω) έχουν συνηθίσει την τοξίνη των λεοντόψαρων. Οι δικοί μας οι ροφοί του Αιγαίου δεν ξέρουν τι εστί λεοντόψαρο.
Εγώ βασικά θέλω/ελπίζω να ευαισθητοποιηθεί (ο ερευνητικός κυρίως) κόσμος και να κοιτάξει και άλλες κατευθύνσεις. Σίγουρα χρειάζεται περισσότερη έρευνα το θέμα (και χρηματοδότηση!). Και να μάθω αν άλλοι ψαράδες έχουν παρόμοιες ή σχετικές εμπειρίες.
Και είμαι έτοιμος για «πόλεμο». Αν εμφανιστούν τα λεοντόψαρα στην Χαλκιδική, θα έχω το 75αρι μαζί μου και θα τα ρίξω, ακόμα και αν έχουν μέγεθος χάνου. Δεν θα έχω κανένα ενδοιασμό γι αυτό προσωπικά.
https://doi.org/10.12681/mms.38147
Π.χ. Δεν έχουν συμπεριλάβει δείγματα από υγιή ψάρια να δούμε αν ο ιός ανιχνεύετε και σε αυτά και υπάρχουν μερικά τεχνικά μικροθέματα με την κύρια μέθοδο που χρησιμοποίησαν (PCR). Νομίζω οι ιχθυολόγοι συμπεραίνουν ότι πρόκειται για ιό λόγο συμπτωματολογίας κυρίως. Δηλαδή, ΔΕΝ είναι απολύτως σίγουρο-τεκμηριωμένο τι συμβαίνει…και μπορεί να είναι παραπάνω από μια η αιτία ή συνδιασμος αιτιών.
Η κατάσταση που είδα στην Άνδρο ήτανε απίστευτη για τις δικιές μου εμπειρίες. Τα λεοντοψαρα ήτανε το μόνο ψάρι σε αφθονία με διαφορά. Σαν μονοκαλλιέργεια! Είμαι αρκετά σίγουρος ότι παίζουν ρόλο στην αλλαγή των βυθών μας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (και προφανώς αρνητικό). Δεν υπήρχαν ούτε μικρά ροφάκια-γόνος 200-300 γραμμαριων για δείγμα!
Επίσης, έχω διαβάσει και εγώ ότι οι ροφοί του Ινδικού (goliath groupers) τρώνε λεοντόψαρα αλλά συζούν μαζί τους για πολλές χιλιάδες χρόνια τώρα και μάλλον (υποθέτω) έχουν συνηθίσει την τοξίνη των λεοντόψαρων. Οι δικοί μας οι ροφοί του Αιγαίου δεν ξέρουν τι εστί λεοντόψαρο.
Εγώ βασικά θέλω/ελπίζω να ευαισθητοποιηθεί (ο ερευνητικός κυρίως) κόσμος και να κοιτάξει και άλλες κατευθύνσεις. Σίγουρα χρειάζεται περισσότερη έρευνα το θέμα (και χρηματοδότηση!). Και να μάθω αν άλλοι ψαράδες έχουν παρόμοιες ή σχετικές εμπειρίες.
Και είμαι έτοιμος για «πόλεμο». Αν εμφανιστούν τα λεοντόψαρα στην Χαλκιδική, θα έχω το 75αρι μαζί μου και θα τα ρίξω, ακόμα και αν έχουν μέγεθος χάνου. Δεν θα έχω κανένα ενδοιασμό γι αυτό προσωπικά.
-
- Δημοσιεύσεις: 1739
- Εγγραφή: Τετ 13 Δεκ 2006, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Οι συνάδελφοι λίγο-πολύ έδωσαν τις απαντήσεις....
Για κάποιο άλλο λόγο έχουν αδειάσει τα θαλάμια προηγουμένως (π.χ σκούπα νυχτερινό) και λόγω του ότι παρέχουν καλές συνθήκες βρίσκουν νέους ενοίκους-τους πιο προσαρμοστικούς. Σε συγκεκριμένο θαλάμι που ξέρουμε 3-4 άτομα η υπεραλίευση έδιωξε τα πάντα, τώρα έχει από κανένα σαργουδάκι της πιθαμής και αν. Καλό μεν αλλά χωρίς ένοικο...
Εφόσον έλειπαν γενικώς ψάρια το φαινόμενο πιθανότατα είναι ολικό (πχ καθίζηση τοξικής άλγης, πτώση οξυγόνου, μόλυνση-και ηχητική κλπ).
Πάντως στη Χαλκιδική οι συνθήκες είναι πλέον άθλιες, μόνο πολύ συγκεκριμένες μέρες έχει ΚΑΠΟΙΑ κίνηση. Αν συγκριθεί με άλλες περιοχές ανα την επικράτεια είναι πίκρα.
Κάτι ακούγεται εκεί κατά Πόρτο Κουφό/Συκιές οτι λυμαίνεται μια συμμορία ντόπιων χασάπηδων. Και να ξέρετε, από τις μέχρι τώρα παρατηρήσεις, οι ξένοι λαθραλιείς δεν κάνουν ποτέ τόση ζημιά (επεισοδιακοί, χωρίς ακριβείς γνώσεις) όσο οι ντόπιοι που ρημάζουν συστηματικά....
Μειώθηκαν τα χταπόδια, εξαφανίστηκαν οι πίννες και σχεδόν τα μύδια (τα φίλτρα της θάλασσας που τρέφονται και μεπιθανώς παθογόνα) έκαναν κατάληψη τοξικοί και ξενικοί οργανισμοί (με τις δικές τους, ξένες ζωονόσους), όλα αυτά σε ένα διαταραγμένο πλέον περιβάλλον. Σαν το μποξ ένα πράγμα, κάθε χτύπημα φέρνει και πιο κοντά στο νοκ άουτ. Σε ένα καζάνι που πλέον βράζει, όλο προστίθενται νέα συστατικά, κάποτε θα δούμε μέχρι που έφτασε και τι βγήκε η σούπα.....

Για κάποιο άλλο λόγο έχουν αδειάσει τα θαλάμια προηγουμένως (π.χ σκούπα νυχτερινό) και λόγω του ότι παρέχουν καλές συνθήκες βρίσκουν νέους ενοίκους-τους πιο προσαρμοστικούς. Σε συγκεκριμένο θαλάμι που ξέρουμε 3-4 άτομα η υπεραλίευση έδιωξε τα πάντα, τώρα έχει από κανένα σαργουδάκι της πιθαμής και αν. Καλό μεν αλλά χωρίς ένοικο...
Εφόσον έλειπαν γενικώς ψάρια το φαινόμενο πιθανότατα είναι ολικό (πχ καθίζηση τοξικής άλγης, πτώση οξυγόνου, μόλυνση-και ηχητική κλπ).
Πάντως στη Χαλκιδική οι συνθήκες είναι πλέον άθλιες, μόνο πολύ συγκεκριμένες μέρες έχει ΚΑΠΟΙΑ κίνηση. Αν συγκριθεί με άλλες περιοχές ανα την επικράτεια είναι πίκρα.
Κάτι ακούγεται εκεί κατά Πόρτο Κουφό/Συκιές οτι λυμαίνεται μια συμμορία ντόπιων χασάπηδων. Και να ξέρετε, από τις μέχρι τώρα παρατηρήσεις, οι ξένοι λαθραλιείς δεν κάνουν ποτέ τόση ζημιά (επεισοδιακοί, χωρίς ακριβείς γνώσεις) όσο οι ντόπιοι που ρημάζουν συστηματικά....
Μειώθηκαν τα χταπόδια, εξαφανίστηκαν οι πίννες και σχεδόν τα μύδια (τα φίλτρα της θάλασσας που τρέφονται και μεπιθανώς παθογόνα) έκαναν κατάληψη τοξικοί και ξενικοί οργανισμοί (με τις δικές τους, ξένες ζωονόσους), όλα αυτά σε ένα διαταραγμένο πλέον περιβάλλον. Σαν το μποξ ένα πράγμα, κάθε χτύπημα φέρνει και πιο κοντά στο νοκ άουτ. Σε ένα καζάνι που πλέον βράζει, όλο προστίθενται νέα συστατικά, κάποτε θα δούμε μέχρι που έφτασε και τι βγήκε η σούπα.....

De facto sensu stricto≈de jure sensu lato
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
-
- Δημοσιεύσεις: 1739
- Εγγραφή: Τετ 13 Δεκ 2006, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
De facto sensu stricto≈de jure sensu lato
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Θα πω και γω αυτά που παρατηρώ, που αναγκαστικά σε βγάζουν σε κάποια συμπεράσματα, οχι απαραίτητα σωστά ή κάπως σωστά.
Τα τελευταία 2 χρόνια ψαρεύω αποκλειστικά Σαρωνικό, Ευβοικό, Κορινθιακό και Σκόπελο. Ομως έχω επαφή και με ψαράδες από την Λήμνο και μου λένε τί γίνεται στο Αιγαίο.
Οι δυνατότητές μου περιορίζονται στη ζώνη από 0 μέχρι 16-17 μέτρα, δηλ. μάλλον ρηχά προς μεσαία.
1. Στα πιο πάνω μέρη, τα τελευταία 2 χρόνια, κατά καιρούς βλέπω ανεβάσματα κυρίως από μικρούς ροφούς , κατά 95% από 200 γραμ μέχρι 2-3 κιλά το πολύ. Ομως μου έχει τύχει και 10άρης στον Κορινθιακό. Ολα τα θηρεύσιμα μεγέθη του είδους παρούσιάζουν, στα βάθη αυτά, πολύ καχύποπτη συμπεριφορά: Σπεύδουν να εξαφανιστούν με την πρώτη κιόλας οπτική επαφή χωρίς δεύττερη συζήτηση, χωρίς καν να σε παρατηρήσουν όπως συνέβαινε παλιότερα. Οταν μπουν στην τρύπα πολύ σπάνια στέκονται στη είσοδο. Συνήθως χάνονται στο βάθος με τη μία. Συνεπώς: α./ Εχει αλλάξει σίγουρα η συμπεριφορά των ψαριών αυτών στα ρηχά. β/. Τα μεγάλα ψάρια του είδους έχουν καταφύγει στα πολύ βαθειά νερά, όπου υπάρχει σχετικά ασφάλεια, τουλάχιστον από τους συνηθισμένους ψαροκυνηγούς. Τα κατά καιρούς ανεβάσματα των μικρών ψαριών μάλλον συνηγορεί σε αυτό Πράγματι πρέπει να έχει μειωθεί σημαντικά ο πλυθησμός τους από το συνεχές τόσα χρόνια κυνήγι στα ρηχά.
2. Ως την ιογενή λοίμωξη των μαύρων: Εχω δει ο ίδιος και έχω ακούσει διηγήσεις από άλλους με μαύρα που κολυμπάνε αδύνατα και ζαλισμένα στην επιφάνεια. Αυτά τα έχω παρατηρήσει πολύ πρώτου έρθουν στα νερά μας τα λεοντόψαρα. Οσες φορές είδα αυτή τη συμπεριφορά, υπέθετα ότι κάποια ασθένεια έχει καταστρέψει τη νηκτική κύστη τους. Είτε επειδή τα λυπήθηκα είτε επειδή δεν γνώριζα τί ακριβώς συμβαίνει και τί επιπτώσεις έχει στα ψάρια , δεν τα έπιασα. Αλλοι όμως που τα έπιασαν και φάγανε μια χαρά τα βρήκαν.
3. Ας πάμε στη Λήμνο: Εκεί γίνονται κατά καιρούς μεγάλα ανεβάσματα στα ρηχά από αρκετά μεγάλα ψάρια του είδους. Ο φίλος μου το 2024, μεταξύ πολλών άλλων, έπιασε από τα 12 μέχρι τα 16 μέτρα 3 ροφούς 12-14 κιλά. Συνεπώς το πρόβλημα δεν υπάρχει παντού στην ίδια ένταση.
4. Θα ήθελα τώρα να κάνω παρατηρήσεις και για κάποια άλλα είδη ψαριών: α) Λαυράκια. Η τελευταία σύλληψη αυτών των ψαριών, που έκανα ήταν δύο ψάρια 2-4 κιλά τον Φεβρουάριο του 2023. Από τότε μέχρι σήμερα στα νερά της Αττικής και Εύβοιας δεν έχω δεί ούτε λέπι (κυριολεκτικά). Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω τί συμβαίνει. Δεν μπορεί να εξαφανίστηκε ένα τόσο συνηθισμένο ψάρι από τα ρηχά στα καλά καθούμενα. Το αποδίδω στην αύξηση της θερμοκρασίας των νερών στου χειμερινούς μήνες αλλά μπορεί να κάνω λάθος.
β). Συναγρίδες. Επειδή δεν βρίσκω λοιπόν ψάρια στα ρηχά το χειμώνα το έρριξα στα βαθειά και ανοιχτά νερά τα τελευταία δύο χρόνια. Παρατήρησα λοιπόν ότι ο πληθυσμός των συναγρίδων τους μήνες από Οκτώβριο μέχρι και Απρίλιο είναι σημαντικός, ακόμα και στην πολυψαρεμένη Αττική. Φυσικά είναι ένα δύσκολο θύραμα και σπάνια σου κάνει τη χάρη να πιαστεί αλλά που και που κάτι γίνεται.
γ) Τσιπούρες, σαργοί, κέφαλοι, γοφάρια μουρμούρες, κυνηγόγοψαρα διάφορα κλπ: Δεν έχω παρατηρήσει κάποιες διαφοροποιήσεις στους πλυθησμούς τους κασι στα ανεβάσματά τους.
δ) Χταπόδια: Παλιότερα, το φθινόπωρο, δεν προλάβαινα να πιάνω μεγάλα χταπόδια. Από πρόπερσυ δεν έχω δει ούτε ένα πάνω από κιλό (και πολύ λέω). Αντίθετα έχω πιάσει πέρισυ και φέτος, 3 μεγάλα από 3-5 κιλά, μήνες Φλεβάρη, Μάρτη, χωρίς όμως να έχω παρατηρήσει τους ίδιους μήνες κάποιο ανέβασμα μικρότερων χταποδιών. Το συμπέρασμα που βγάζω είναι ότι υπάρχει πρόβλημα με τα χταπόδια, ίσως το ίδιο ή μεγαλύτερο απ' ότι με τους ροφούς .
Αυτά λοιπόν είναι τα συμπεράσματά ενός χομπίστα ντουφεκοψαρά.
Τα τελευταία 2 χρόνια ψαρεύω αποκλειστικά Σαρωνικό, Ευβοικό, Κορινθιακό και Σκόπελο. Ομως έχω επαφή και με ψαράδες από την Λήμνο και μου λένε τί γίνεται στο Αιγαίο.
Οι δυνατότητές μου περιορίζονται στη ζώνη από 0 μέχρι 16-17 μέτρα, δηλ. μάλλον ρηχά προς μεσαία.
1. Στα πιο πάνω μέρη, τα τελευταία 2 χρόνια, κατά καιρούς βλέπω ανεβάσματα κυρίως από μικρούς ροφούς , κατά 95% από 200 γραμ μέχρι 2-3 κιλά το πολύ. Ομως μου έχει τύχει και 10άρης στον Κορινθιακό. Ολα τα θηρεύσιμα μεγέθη του είδους παρούσιάζουν, στα βάθη αυτά, πολύ καχύποπτη συμπεριφορά: Σπεύδουν να εξαφανιστούν με την πρώτη κιόλας οπτική επαφή χωρίς δεύττερη συζήτηση, χωρίς καν να σε παρατηρήσουν όπως συνέβαινε παλιότερα. Οταν μπουν στην τρύπα πολύ σπάνια στέκονται στη είσοδο. Συνήθως χάνονται στο βάθος με τη μία. Συνεπώς: α./ Εχει αλλάξει σίγουρα η συμπεριφορά των ψαριών αυτών στα ρηχά. β/. Τα μεγάλα ψάρια του είδους έχουν καταφύγει στα πολύ βαθειά νερά, όπου υπάρχει σχετικά ασφάλεια, τουλάχιστον από τους συνηθισμένους ψαροκυνηγούς. Τα κατά καιρούς ανεβάσματα των μικρών ψαριών μάλλον συνηγορεί σε αυτό Πράγματι πρέπει να έχει μειωθεί σημαντικά ο πλυθησμός τους από το συνεχές τόσα χρόνια κυνήγι στα ρηχά.
2. Ως την ιογενή λοίμωξη των μαύρων: Εχω δει ο ίδιος και έχω ακούσει διηγήσεις από άλλους με μαύρα που κολυμπάνε αδύνατα και ζαλισμένα στην επιφάνεια. Αυτά τα έχω παρατηρήσει πολύ πρώτου έρθουν στα νερά μας τα λεοντόψαρα. Οσες φορές είδα αυτή τη συμπεριφορά, υπέθετα ότι κάποια ασθένεια έχει καταστρέψει τη νηκτική κύστη τους. Είτε επειδή τα λυπήθηκα είτε επειδή δεν γνώριζα τί ακριβώς συμβαίνει και τί επιπτώσεις έχει στα ψάρια , δεν τα έπιασα. Αλλοι όμως που τα έπιασαν και φάγανε μια χαρά τα βρήκαν.
3. Ας πάμε στη Λήμνο: Εκεί γίνονται κατά καιρούς μεγάλα ανεβάσματα στα ρηχά από αρκετά μεγάλα ψάρια του είδους. Ο φίλος μου το 2024, μεταξύ πολλών άλλων, έπιασε από τα 12 μέχρι τα 16 μέτρα 3 ροφούς 12-14 κιλά. Συνεπώς το πρόβλημα δεν υπάρχει παντού στην ίδια ένταση.
4. Θα ήθελα τώρα να κάνω παρατηρήσεις και για κάποια άλλα είδη ψαριών: α) Λαυράκια. Η τελευταία σύλληψη αυτών των ψαριών, που έκανα ήταν δύο ψάρια 2-4 κιλά τον Φεβρουάριο του 2023. Από τότε μέχρι σήμερα στα νερά της Αττικής και Εύβοιας δεν έχω δεί ούτε λέπι (κυριολεκτικά). Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω τί συμβαίνει. Δεν μπορεί να εξαφανίστηκε ένα τόσο συνηθισμένο ψάρι από τα ρηχά στα καλά καθούμενα. Το αποδίδω στην αύξηση της θερμοκρασίας των νερών στου χειμερινούς μήνες αλλά μπορεί να κάνω λάθος.
β). Συναγρίδες. Επειδή δεν βρίσκω λοιπόν ψάρια στα ρηχά το χειμώνα το έρριξα στα βαθειά και ανοιχτά νερά τα τελευταία δύο χρόνια. Παρατήρησα λοιπόν ότι ο πληθυσμός των συναγρίδων τους μήνες από Οκτώβριο μέχρι και Απρίλιο είναι σημαντικός, ακόμα και στην πολυψαρεμένη Αττική. Φυσικά είναι ένα δύσκολο θύραμα και σπάνια σου κάνει τη χάρη να πιαστεί αλλά που και που κάτι γίνεται.
γ) Τσιπούρες, σαργοί, κέφαλοι, γοφάρια μουρμούρες, κυνηγόγοψαρα διάφορα κλπ: Δεν έχω παρατηρήσει κάποιες διαφοροποιήσεις στους πλυθησμούς τους κασι στα ανεβάσματά τους.
δ) Χταπόδια: Παλιότερα, το φθινόπωρο, δεν προλάβαινα να πιάνω μεγάλα χταπόδια. Από πρόπερσυ δεν έχω δει ούτε ένα πάνω από κιλό (και πολύ λέω). Αντίθετα έχω πιάσει πέρισυ και φέτος, 3 μεγάλα από 3-5 κιλά, μήνες Φλεβάρη, Μάρτη, χωρίς όμως να έχω παρατηρήσει τους ίδιους μήνες κάποιο ανέβασμα μικρότερων χταποδιών. Το συμπέρασμα που βγάζω είναι ότι υπάρχει πρόβλημα με τα χταπόδια, ίσως το ίδιο ή μεγαλύτερο απ' ότι με τους ροφούς .
Αυτά λοιπόν είναι τα συμπεράσματά ενός χομπίστα ντουφεκοψαρά.
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Συμφωνώ σε όλα όσα γράφτηκαν παραπάνω για την Χαλκιδική, την υπεραλίευση, την μόλυνση αλλά και για τις πίνες. Νομίζω ότι για τις πίνες είναι εξακριβομενα τα αιτίας της κατάρρευσης των πληθυσμών τους και είναι μικροβιακά.
Για τους ροφούς, δεν είμαι σίγουρος όπως έγραψα παραπάνω. Δεν είναι νορμάλ να βλέπω έστω λίγους και μικρούς ροφούς στην Χαλκιδική και ΚΑΝΕΝΑ στην Άνδρο, ούτε γονο, την ίδια εποχή το Γενάρη. Η Χαλκιδική είναι πιο πολύ πιο ψαρεμένη από την Άνδρο σίγουρα, όπως είδα με τα ίδια μου τα μάτια το 2021 που επισκέφτηκα και τα δυο μέρη καλοκαίρι και είδα πιο πολλά ψάρια στην Άνδρο, στα ίδια μέρη, συμπεριλαμβανομένων και ροφών. Κάτι άλλο συμβαίνει…
Πιστεύω ότι τα λεοντοψαρα συνδέονται με αυτό. Δεν μπορεί να είναι ιός μόνο στο μισό Αιγαίο και όχι στο υπόλοιπο! Αυτό δεν εξηγείται επιστημονικά εύκολα...Το ξέρω από τους βακτηριοφάγους ιούς που μελετώ προσωπικά. Το παράδειγμα της πίνας το επιβεβαιώνει, που η μικροβιακή μόλυνση τις καθάρισε παντού, σε όλο το Αιγαίο. Δεν μπορεί να λεοντοψαρα να μπαίνουν στα ίδια θαλάμια με τους ροφούς και να μην τρώνε τα αυγά ή το γόνο τους, ή ακόμα και να δηλητηριάζουν τους μεγαλύτερους ροφούς με τσίμπημα. Ίσως και το γόνο και άλλων ειδών που ανέφεραν άλλοι χρήστες παραπάνω ότι έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται.
Ότι γράφηκε παραπάνω μάλλον ενισχύει την θεωρεία μου παρά το αντίθετο με μοναδική εξαίρεση ίσως αυτό που έγραψε ο tas «Εχω δει ο ίδιος και έχω ακούσει διηγήσεις από άλλους με μαύρα που κολυμπάνε αδύνατα και ζαλισμένα στην επιφάνεια. Αυτά τα έχω παρατηρήσει πολύ πρώτου έρθουν στα νερά μας τα λεοντόψαρα.»,
Tas: για ποιες χρονιές μιλάς?
Από ότι έχω διαβάσει, τα λεοντοψαρα έχουν πολλαπλασιαστεί εντυπωσιακά στο Αιγαίο τα τελευταία 5 χρονιά περίπου. Θα ήτανε ενδιαφέρον να ακούσουμε από αυτούς που ψαρεύουν στην Κρήτη ή στην Ρόδο αν έχουν δει δραματική μείωση των ροφών τα τελευταία 2-3 χρόνια σε σχέση με τα χρόνια πριν, τα χρόνια του κορονοϊού. Από τα βίντεο από ανεβαίνουν στο youtube, βλέπω να πιάνονται αρκετές στήρες στην Κρήτη αλλά πολύ σπάνια κάποιος ροφός. Δεν ξέρω όμως πόσο αντιπροσωπευτικά είναι αυτά τα βίντεο της κατάστασης που επικρατεί στους βυθούς.
Για τους ροφούς, δεν είμαι σίγουρος όπως έγραψα παραπάνω. Δεν είναι νορμάλ να βλέπω έστω λίγους και μικρούς ροφούς στην Χαλκιδική και ΚΑΝΕΝΑ στην Άνδρο, ούτε γονο, την ίδια εποχή το Γενάρη. Η Χαλκιδική είναι πιο πολύ πιο ψαρεμένη από την Άνδρο σίγουρα, όπως είδα με τα ίδια μου τα μάτια το 2021 που επισκέφτηκα και τα δυο μέρη καλοκαίρι και είδα πιο πολλά ψάρια στην Άνδρο, στα ίδια μέρη, συμπεριλαμβανομένων και ροφών. Κάτι άλλο συμβαίνει…
Πιστεύω ότι τα λεοντοψαρα συνδέονται με αυτό. Δεν μπορεί να είναι ιός μόνο στο μισό Αιγαίο και όχι στο υπόλοιπο! Αυτό δεν εξηγείται επιστημονικά εύκολα...Το ξέρω από τους βακτηριοφάγους ιούς που μελετώ προσωπικά. Το παράδειγμα της πίνας το επιβεβαιώνει, που η μικροβιακή μόλυνση τις καθάρισε παντού, σε όλο το Αιγαίο. Δεν μπορεί να λεοντοψαρα να μπαίνουν στα ίδια θαλάμια με τους ροφούς και να μην τρώνε τα αυγά ή το γόνο τους, ή ακόμα και να δηλητηριάζουν τους μεγαλύτερους ροφούς με τσίμπημα. Ίσως και το γόνο και άλλων ειδών που ανέφεραν άλλοι χρήστες παραπάνω ότι έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται.
Ότι γράφηκε παραπάνω μάλλον ενισχύει την θεωρεία μου παρά το αντίθετο με μοναδική εξαίρεση ίσως αυτό που έγραψε ο tas «Εχω δει ο ίδιος και έχω ακούσει διηγήσεις από άλλους με μαύρα που κολυμπάνε αδύνατα και ζαλισμένα στην επιφάνεια. Αυτά τα έχω παρατηρήσει πολύ πρώτου έρθουν στα νερά μας τα λεοντόψαρα.»,
Tas: για ποιες χρονιές μιλάς?
Από ότι έχω διαβάσει, τα λεοντοψαρα έχουν πολλαπλασιαστεί εντυπωσιακά στο Αιγαίο τα τελευταία 5 χρονιά περίπου. Θα ήτανε ενδιαφέρον να ακούσουμε από αυτούς που ψαρεύουν στην Κρήτη ή στην Ρόδο αν έχουν δει δραματική μείωση των ροφών τα τελευταία 2-3 χρόνια σε σχέση με τα χρόνια πριν, τα χρόνια του κορονοϊού. Από τα βίντεο από ανεβαίνουν στο youtube, βλέπω να πιάνονται αρκετές στήρες στην Κρήτη αλλά πολύ σπάνια κάποιος ροφός. Δεν ξέρω όμως πόσο αντιπροσωπευτικά είναι αυτά τα βίντεο της κατάστασης που επικρατεί στους βυθούς.
- CARPENTER
- Δημοσιεύσεις: 6901
- Εγγραφή: Τρί 13 Απρ 2010, 23:13
- Ονοματεπώνυμο: ΛΙΛΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
- Τοποθεσία: ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ-ΜΗΛΟΣ
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Καλησπέρα κι από μένα ...............................
Προσωπική εντύπωση και διαπίστωση ψαρεύοντας τουλάχιστον τον ίδιο τόπο από ρηχά μέχρι αρκετά βαθιά όταν μπορούσα , μπορώ να πώ ότι η θάλασσα αλλάζει γενικά και μαζί υπάρχει αντικατάσταση κάποιων ειδών με κάποια άλλα , καθώς και η μετακίνηση των ειδών σε άλλα νερά πιο βόρεια .................
Η τροφή που έβρισκαν δεν υπάρχει .............................
Πάρτε σαν παράδειγμα τους Σαργούς σε συνάρτηση με την παρουσία αχινών ..........................................
Στα περισσότερα Νότια μέρη της Χώρας και στα νησιά μας οι αχινοί χάθηκαν και όχι από υπεραλίευση και μαζί τους έφυγαν και οι Σαργοί σε ποιό βαθειά νερά .....................................
Τα καλαμάρια κάθε χρόνο εμφανίζονται σε όλο και χαμηλούς αριθμούς , τα χταπόδια σπάνια πλέον ..................................
Ψάρια μαύρα με εγκεφαλοπάθεια βρίσκαμε και πρίν από 20 και χρόνια την εποχή της Άνοιξης στην Δυτική Πελοπόννησο ..............................
Δεν είμαι επιστήμονας ................... αλλά οι διαπιστώσεις και η γνώμη μου είναι αυτή ................................
Είμαστε σε συνεχόμενη αλλαγή του περιβάλλοντος με ότι άλλο τραβάει αυτό μαζί του .......................

Προσωπική εντύπωση και διαπίστωση ψαρεύοντας τουλάχιστον τον ίδιο τόπο από ρηχά μέχρι αρκετά βαθιά όταν μπορούσα , μπορώ να πώ ότι η θάλασσα αλλάζει γενικά και μαζί υπάρχει αντικατάσταση κάποιων ειδών με κάποια άλλα , καθώς και η μετακίνηση των ειδών σε άλλα νερά πιο βόρεια .................
Η τροφή που έβρισκαν δεν υπάρχει .............................
Πάρτε σαν παράδειγμα τους Σαργούς σε συνάρτηση με την παρουσία αχινών ..........................................
Στα περισσότερα Νότια μέρη της Χώρας και στα νησιά μας οι αχινοί χάθηκαν και όχι από υπεραλίευση και μαζί τους έφυγαν και οι Σαργοί σε ποιό βαθειά νερά .....................................
Τα καλαμάρια κάθε χρόνο εμφανίζονται σε όλο και χαμηλούς αριθμούς , τα χταπόδια σπάνια πλέον ..................................
Ψάρια μαύρα με εγκεφαλοπάθεια βρίσκαμε και πρίν από 20 και χρόνια την εποχή της Άνοιξης στην Δυτική Πελοπόννησο ..............................
Δεν είμαι επιστήμονας ................... αλλά οι διαπιστώσεις και η γνώμη μου είναι αυτή ................................
Είμαστε σε συνεχόμενη αλλαγή του περιβάλλοντος με ότι άλλο τραβάει αυτό μαζί του .......................

Η καμήλα δε κοιτάει ποτέ τη καμπούρα της.
Δείτε τη δουλειά μας στο Facebook.
Lillisbros Furniture
Υιοί Στεφ. Λιλλή ΟΕ
Δείτε τη δουλειά μας στο Facebook.
Lillisbros Furniture
Υιοί Στεφ. Λιλλή ΟΕ
-
- Δημοσιεύσεις: 1739
- Εγγραφή: Τετ 13 Δεκ 2006, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Η φύση έχει μια τεράστια αντίσταση και όπως ξέρουμε πάντα νικά. Ο κάθε οργανισμός σαν άτομο και σαν πληθυσμός παλεύει με νύχια και με δόντια να διατηρήσει τη θέση του στο οικοσύστημα. Τα νεοφερμένα λεοντόψαρα σαν νέο ξενικό στοιχείο παρουσιάζουν πληθυσμιακή έξαρση, η οποία θα μειωθεί αργότερα (πότε και πόσο άγνωστο). Αυτό είναι νόμος- η εκθετική έξαρση νεοεγκατεστημένου οργανισμού, μέχρι που να πέσει σε ένα σταθερό πλατώ ή να διατηρηθεί-πάντως σε ευθεία. Νόμος.
Συγκεκριμένα για το λεοντόψαρο
https://www.researchgate.net/figure/The ... _282912624
Ας μη χάνουμε την αισιοδοξία μας....

Συγκεκριμένα για το λεοντόψαρο
https://www.researchgate.net/figure/The ... _282912624
Ας μη χάνουμε την αισιοδοξία μας....

De facto sensu stricto≈de jure sensu lato
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
Sicut erat in Principio, et Nunc, et Semper, et in [omnia] Seacula Seaculorum
- stelarasA'MAK
- Δημοσιεύσεις: 5630
- Εγγραφή: Τρί 07 Σεπ 2010, 10:14
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Το ζουμί σαν απάντηση για την ερώτηση του τίτλου ,είναι το ότι τα μαυροψαρα πεθαίνουν μαζικά από εγκεφαλοπαθεια ,εδώ και χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση των λεοντοψαρων....
ΕΊΜΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΓΡΆΦΩ,ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΝ ΚΆΠΟΙΟΙ......
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Παλιός καλός ψαροκυνηγός του Θρακικού, μου περιέγραψε σκηνικο που εζησε με την παρέα του την 10ετία του 80, οταν σε αναζήτηση για μαυρόψαρα, βρήκαν 10δες ροφούς ολων των μεγεθών νεκρούς και δεν μπόρεσαν να καταλαβουν τι ειχαν παθει αφου εξωτερικά δεν είχαν κανενα σημαδι...
ΤΟ ΝΟΥ ΣΑΣ ΡΕΜΑΛΙΑ!!!
Pescare ergo sum
Pescare ergo sum
Re: Η εξαφάνιση την ροφών στο Αιγαίο οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια ή μήπως στα λεοντόψαρα?
Αν θα μπορούσα και εγώ να παραθέσω τη δική μου γνώμη στο υπέροχο θέμα προς προβληματισμό που έθεσε ο συνάδελφος (παραδεχόμενος πρώτα πως σαν μικροβιολόγος είναι πιο ειδικός από εμένα που είμαι ακτινολόγος).
Από την εμπειρία από μελέτες που διερευνούν τον λόγο που ένα φαινόμενο συμβαίνει (αύξηση κάποιας ασθένειας, μεγαλύτερα ποσοστά επιπλοκών μιας επέμβασης κτλ), συνήθως καταλήγουμε πως το θέμα είναι πολυπαραγοντικό και αρκετά σύνθετο στην ανάλυση.
Δυστυχώς δεν έχουμε την δυνατότητα στην προκειμένη περίπτωση να κάνουμε ακριβή καταμέτρηση πληθυσμού, διερεύνηση και στατιστική ανάλυση των υποκειμένων.
Ίσως για ένα παράγοντα θα μπορούσαμε να μιλησουμε, αλλά και πάλι, με υπόθεση και χωρίς στατιστική ακρίβεια: Την υπεραλίευση. Αν υπήρχαν στατιστικά δεδομένα ως προς τον αριθμό, το μέγεθος, την υγεία του συγκεκριμένου πληθυσμού, προ και μετά την περίοδο του lockdown, όταν το ψάρεμα απαγορευόταν, με την προϋπόθεση πως ο κύκλος ζωής και ανάπτυξης του ψαριού που μελετάμε είναι τέτοιος που μπορεί να μας δώσει μετρήσιμη μεταβολή! Αν δηλαδή μετά την καραντίνα, είδαμε περισσότερα, μεγαλύτερα ψάρια σε υγιείς πληθυσμούς και ο χρόνος που σταμάτησε η αλιεία ήταν ικανός για να εξηγήσει αυτή τη μεταβολή, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως η υπεραλίευση επιρρεάζει.
Να επισημάνω, πως μια σωστή μελέτη για ένα ακριβές συμπέρασμα, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει έναν άγνωστο παράγοντα, που δεν έχουμε λάβει υπόψη και θα προκύπτει από τη διακοπή ανθρώπινης δραστηριότητας που είχαμε εκείνο το διάστημα (πχ, τα απόβλητα κάποιου εγοστασίου της περιοχής - μόλυνση από ανθώπινες δραστηρότητες κτλ).
Χωρίς να αμφισβητώ την υπόθεση του κ. Κωνσταντινίδη (και πολύ περισσότερο ασπάζομαι τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση), αυτο που θέλω να πω είναι πως δύσκολα θα βγαλουμε ασφαλές συμπέρασμα για όσα συμβαίνουν.
Με εκτίμηση σε όλους τους "συνφορουμίτες" και τις απόψεις τους,
Παπαδόπουλος Χρήστος
Από την εμπειρία από μελέτες που διερευνούν τον λόγο που ένα φαινόμενο συμβαίνει (αύξηση κάποιας ασθένειας, μεγαλύτερα ποσοστά επιπλοκών μιας επέμβασης κτλ), συνήθως καταλήγουμε πως το θέμα είναι πολυπαραγοντικό και αρκετά σύνθετο στην ανάλυση.
Δυστυχώς δεν έχουμε την δυνατότητα στην προκειμένη περίπτωση να κάνουμε ακριβή καταμέτρηση πληθυσμού, διερεύνηση και στατιστική ανάλυση των υποκειμένων.
Ίσως για ένα παράγοντα θα μπορούσαμε να μιλησουμε, αλλά και πάλι, με υπόθεση και χωρίς στατιστική ακρίβεια: Την υπεραλίευση. Αν υπήρχαν στατιστικά δεδομένα ως προς τον αριθμό, το μέγεθος, την υγεία του συγκεκριμένου πληθυσμού, προ και μετά την περίοδο του lockdown, όταν το ψάρεμα απαγορευόταν, με την προϋπόθεση πως ο κύκλος ζωής και ανάπτυξης του ψαριού που μελετάμε είναι τέτοιος που μπορεί να μας δώσει μετρήσιμη μεταβολή! Αν δηλαδή μετά την καραντίνα, είδαμε περισσότερα, μεγαλύτερα ψάρια σε υγιείς πληθυσμούς και ο χρόνος που σταμάτησε η αλιεία ήταν ικανός για να εξηγήσει αυτή τη μεταβολή, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως η υπεραλίευση επιρρεάζει.
Να επισημάνω, πως μια σωστή μελέτη για ένα ακριβές συμπέρασμα, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει έναν άγνωστο παράγοντα, που δεν έχουμε λάβει υπόψη και θα προκύπτει από τη διακοπή ανθρώπινης δραστηριότητας που είχαμε εκείνο το διάστημα (πχ, τα απόβλητα κάποιου εγοστασίου της περιοχής - μόλυνση από ανθώπινες δραστηρότητες κτλ).
Χωρίς να αμφισβητώ την υπόθεση του κ. Κωνσταντινίδη (και πολύ περισσότερο ασπάζομαι τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση), αυτο που θέλω να πω είναι πως δύσκολα θα βγαλουμε ασφαλές συμπέρασμα για όσα συμβαίνουν.
Με εκτίμηση σε όλους τους "συνφορουμίτες" και τις απόψεις τους,
Παπαδόπουλος Χρήστος